«ΜΠΑΜΠΙ» - Η ιστορία μιας ζωής μέσα στο δάσος του Felix Salten Εκδόσεις: Κυαναυγή Αθήνα 2016

Το βιβλίο Μπάμπι. Η ιστορία μιας ζωής μέσα στο δάσος είναι ο πρώτος τίτλος των εκδόσεων Κυαναυγή και αποτελεί την πρώτη ολόκληρη και μη διασκευασμένη μετάφραση του κλασικού  μυθιστορήματος. Κυκλοφόρησε το 1923 από τον εβραϊκής καταγωγής Φίλιξ Ζάλτεν και είναι μια ιστορία γνωστή στους περισσότερους από την ομώνυμη ταινία του Ντίσνεϊ. Ωστόσο, ο Μπάμπι του Ντίσνεϊ δεν είναι ο πραγματικός Μπάμπι. Ο Ντίσνεϊ άλλαξε αρκετά την αρχική ιστορία, δίνοντας έμφαση στο αντικυνηγετικό της σκέλος, το οποίο αποτελεί και τη βάση της ταινίας. Η σπουδαιότητα του βιβλίου, όμως, δεν εγκλωβίζεται εδώ, παρόλο που ο Μπάμπι έδωσε μεγάλη ώθηση στο αντικυνηγετικό κίνημα. Πρόκειται για ένα βιβλίο πολυεπίπεδο με πολλαπλά νοήματα και σημασίες: Περιέχει μεταφορές για τη μεταχείριση των Εβραίων στην Ευρώπη στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ενώ αναλύοντας τα ανθρωμορφικά χαρακτηριστικά των προσώπων του μυθιστορήματος, συμπεραίνουμε ότι αποτελεί και μια αλληγορία της ζωής.

Βασικός ήρωας του βιβλίου είναι ο Μπάμπι και ο βίος του μέσα στο δάσος. Παράλληλα, όμως, παρουσιάζονται και πολλά ακόμα ζώα, τα οποία μιλούν, σκέφτονται και συμπεριφέρονται όπως οι άνθρωποι. Κάθε ζώο έχει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, που είναι όμοιος με κάποιον ανθρώπινο. Ο Ζάλτεν χρησιμοποιεί τον  ανθρωπομορφισμό όχι για να γράψει ένα βιβλίο για παιδιά, αλλά για να δημιουργήσει μια αλληγορία για τα ανθρώπινα και μη ανθρώπινα όντα και τις μεταξύ τους σχέσεις - τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, την πορεία μας στον κόσμο και την αλληλεπίδρασή  μας με τους συνανθρώπους μας και ό,τι αυτή μπορεί να περιλαμβάνει: συγκρούσεις, διακρίσεις, αλλαγές, έρωτα, απώλεια, θάνατο.

Οι αλληγορίες της ζωής βρίσκονται παντού μέσα στο βιβλίο: Στον σκατζόχοιρο, ο οποίος γίνεται μια μπάλα από αγκάθια όταν τον πλησιάζεις γιατί δεν θέλει να έχει καμία επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο ή γιατί, όπως πολύ εύστοχα θα πει ένα ελάφι, μπορεί απλά να φοβάται· στον αλλοτροιωμένο Γκόμπο, το ελάφι· στον έρωτα του Μπάμπι με τη Φελίν· στην πορεία ενηλικίωσης του Μπάμπι, ο οποίος υποχρεώνεται να μάθει να ζει μόνος του, να ενηλικιωθεί. Ο Μπάμπι μαθαίνει από μικρός, με τη βοήθεια του σοφού μεγάλου ελαφιού, ότι για να αποκτήσει σοφία θα πρέπει να μάθει να ζει μόνος του. Και αυτό κάνει στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου, όπου διαλέγει την απομόνωση και αρνείται τη συντροφία των άλλων ζώων και όπου η κοινωνία του δάσους, που ως παιδί του φαινόταν γοητευτική, στα μάτια του είναι πλέον μια κοινωνία ανταγωνιστικότητας, βίας και θανάτου.

Στο βιβλίο υπάρχουν επίσης πολλά φροϋδικά στοιχεία, κάτι που δεν θα έπρεπε να προκαλεί εντύπωση, δεδομένου ότι το βιβλίο γράφτηκε στη Βιέννη την εποχή που οι επιρροές του Φρόυντ ήταν εντονότερες από ποτέ. Υπάρχουν έντονες εναλλαγές έρωτα και θανάτου, των δυο κυρίαρχων δυνάμεων κατά τον Φρόυντ. Ο θάνατος, ειδικότερα, αποτελεί κεντρικό κομμάτι του μυθιστορήματος. Τα ζώα του βιβλίου έχουν συναίσθηση του αναπόφευκτου φυσικού θανάτου και τον αντιμετωπίζουν στωικά. Αντιλαμβάνονται και στοχάζονται τη φθορά που προκαλεί ο χρόνος, όπως αντιλαμβάνονται και τον αναπόφευκτο φυσικό θάνατο. Αυτό που φοβούνται είναι ο βiαιος θάνατος που προέρχεται απ’ Αυτόν, από τον άνθρωπο, τον κυνηγό.  Ο άνθρωπος σε όλο το βιβλίο παρουσιάζεται ως Αυτός, με άλφα κεφαλαίο, και δεν του αποδίδεται καμία ιδιότητα ή ταυτότητα – είναι Αυτός. Έτσι εκφράζεται ο τρόμος που προκαλεί και η υποτιθέμενη παντοδυναμία του.

Το δάσος και οι εναλλαγές των εποχών, που πολύ ποιητικά περιγράφει ο Ζάλτεν, λειτουργούν ως ένα χρωματιστό φόντο στις ζωές των ζώων που υποφέρουν, ματώνουν και βιώνουν φριχτούς θανάτους από Αυτόν. Αυτός δεν είναι μόνο επικίνδυνος αλλά και δόλιος. Ξέρει να μιμείται τις φωνές των ζώων για να τα φέρει κοντά του. Επίσης ξέρει και να διεφθείρει. Μέσα από μια ιστορία που διαδραματίζεται στο βιβλίο βλέπουμε ότι ίσως να είναι χειρότερο το να γίνει κάποιος φίλος με Αυτόν παρά να πεθάνει από το χέρι του πως η αλλοτρίωση ίσως είναι χειρότερη ακόμα και από τον ίδιο το θάνατο.  Αυτός δεν καταστρέφει μόνο τη φύση και τη ζωή μέσα σ` αυτή, αλλά είναι και ο εξουσιαστής της φύσης και των ζώων, ο ανώτερος όλων - στα μάτια του εαυτού του και στα μάτια όλων των ζώων. Η κατάρριψη αυτού του μύθου είναι και το τελευταίο μάθημα που θα πάρει ο Μπάμπι από το σοφό μεγάλο ελάφι.

Ο Μπάμπι, αποτελεί ένα αντικυνηγετικό, περιβαλλοντικό μυθιστόρημα που αναγκάζει τον αναγνώστη να προβληματιστεί για την υπεροχή του ανθρώπου απέναντι στα άλλα ζώα και στη φύση αλλά και να στοχαστεί, με αφορμή τις αλληγορίες του βιβλίου, για την ανθρώπινη φύση και για τη ζωή που επιλέγει να ζήσει ο ίδιος. Γιατί δεν ζουν όλοι οι άνθρωποι μια ζωή στην υπηρεσία του εαυτού τους – για την ακρίβεια ελάχιστοι το κάνουν. Η πλειονότητα των ανθρώπων πορεύεται στη ζωή υπηρετώντας κάποιον ή κάτι που ξεπερνάει τους ίδιους, χωρίς όμως να γνωρίζουν ούτε οι ίδιοι πραγματικά το γιατί. Όπως είπε και το σοφό μεγάλο ελάφι, σχολιάζοντας την παραδοχή υποδούλωσης του κυνηγόσκυλου:«Το πιο θλιβερό απ’ όλα, είναι ότι τα σκυλιά πιστεύουν αυτά που είπε το κυνηγόσκυλο. Τα πιστεύουν, περνούν τις ζωές τους στον φόβο, μισούν κι Αυτόν και τους εαυτούς τους, κι όμως θα πέθαιναν για χάρη Του».