Δευκαλίωνας-Εκπαίδευση για τις πλημμύρες

Περιγραφή

Πρόκειται για ένα κατεξοχήν συνεργατικό ψηφιακό υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από σχολικές περιβαλλοντικές ομάδες για εκπαίδευση σχετικά με τις πλημμύρες. Το περιεχόμενό του βρίσκεται στο Διαδίκτυο από όπου μπορεί να το μεταφορτώσει κάποιος από τις διευθύνσεις  http://deukalion.sch.gr/wp/e-book/ και https://drive.google.com/drive/folders/1956KVqdWAoEesqOgURzmz5ec-N0z8JVe.

Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να το μεταφορτώσουν ελεύθερα και να το χρησιμοποιήσουν. Τα ονόματα των συντελεστών του έργου υπάρχουν στο ψηφιακό βιβλίο (2 τόμοι). Υπάρχουν δεκάδες δραστηριοτήτων που μπορεί να επιλέξει κάποιος για να υλοποιήσει, ώστε να ταιριάζουν στις ηλικίες των μαθητών αλλά και στις γνώσεις και ενδιαφέροντα των μαθητών.

Επιπλέον υπάρχει και πρόταση ολοκληρωμένου προγράμματος με βάση την συστημική σκέψη, που μπορεί να προσαρμοστεί ώστε να ταιριάζει στην ταυτότητα της ομάδας, του σχολείου και της περιοχής. Ακόμη υπάρχει και λεξικό όρων, όπως και μια εισαγωγή στη μορφολογία των ποταμών.

Το ταξίδι του "Δευκαλίωνα-Εκπαίδευση για τις πλημμύρες"

Ο «Δευκαλίωνας» κυοφορήθηκε με την έλευση του Μεσογειακού κυκλώνα Ιανού το 2020, και των ανθρώπων που ασχολούνται με την εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία, την εποχή του CoVid. Συγκεντρώθηκαν πολλά μέλη των Κ.Ε.ΠΕ.Α (πρώην ΚΠΕ), των ΠΕΚΕΣ, υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Σχολικών Δραστηριοτήτων, εκπαιδευτικοί της τάξης και αποφάσισαν να δημιουργήσουν αυτό το υλικό για την εκπαίδευση των μαθητών σε μια περίοδο αυξανόμενης συχνότητας πλημμυρών λόγω της κλιματικής κρίσης.

Το έργο ολοκληρώθηκε το 2022 με την έκδοση ενός ψηφιακού βιβλίου με την ευγενική χορηγία του ¨Ελληνικού Δικτύου Δήμων με ποτάμια (https://rivers.gr/).

Στοιχεία της αυτοοργάνωσης

Σχηματίστηκε μια μεγάλη ομάδα από εκπαιδευτικούς Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης που αριθμούσε 60 άτομα. Καθοριστική ήταν η συμβολή 22 πανεπιστημιακών δασκάλων και ειδικών που με τις παρατηρήσεις και τις διορθώσεις τους βελτίωναν τις παραγόμενες δραστηριότητες. Ακόμη υπήρχαν πολλοί που συνέβαλλαν από σχετικές υπηρεσίες, όπως της Πολιτικής Προστασίας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής, Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, οι οποίοι  μετέφεραν τις εμπειρίες τους για  επί  μέρους θέματα.

Η μεγάλη ομάδα αυτή χωρίστηκε σε 9 ομάδες που δούλεψαν σε συγκεκριμένα θεματικά πεδία, βάσει υπάρχουσας βιβλιογραφίας, και των διαθέσεων των εκπαιδευτικών. Οι ομάδες είχαν συντονιστή και χωρίζονταν σε υποομάδες για την εύρυθμη λειτουργία τους.

Η επικοινωνία γινόταν μέσω τηλεδιασκέψεων, τηλε -ημερίδων, ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, με χρήση φορμών, με ολομέλειες και τηλέφωνα. Όλο αυτό το διάστημα των 2 χρόνων εργασίας  υπήρξε μια αρμονική συνεργασία μέσα από διάλογο και συλλογικές επεξεργασίες.

Με λίγα λόγια, η λειτουργία της ομάδας του Δευκαλίωνα, πάτησε σε υπάρχουσες δομές και ρόλους, αλλά συνέθεσε το δικό της πλαίσιο, δημιουργώντας έναν χώρο σκέψεων, προβληματισμών, συναισθημάτων, αλλά κυρίως  παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού, απαραίτητου για τη φάση της ετοιμότητας στον κύκλο των πλημμυρών.

Δομή του υλικού

Όλες οι δραστηριότητες, άλλες πιο απλές και άλλες πιο σύνθετες, έχουν μια παρόμοια δομή, αφού οι ομάδες κλήθηκαν να δημιουργήσουν αλλά και να εφαρμόσουν ένα κοινό πρότυπο με συγκεκριμένα πεδία, όπως ηλικία μαθητών, στόχοι, υλικά που χρειάζονται κτλ. Τα περιεχόμενα του πρώτου τόμου του βιβλίου χωρίζονται σε  10 κατηγορίες, και αντιπροσωπεύουν σε μεγάλο βαθμό τα θεματικά πεδία που δούλεψαν οι ομάδες.

Αν θέλουμε να δώσουμε μια κατηγοριοποίηση όσον αφορά  τα είδη των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων επισημαίνοντας και την μεγάλη ποικιλία τους, αυτή είναι:

• Ψηφιακοί χάρτες
• Δραστηριότητες πεδίου
• Πειράματα
• Κατασκευές
• Παιχνίδια (Προσομοίωσης, ρόλων κτλ)
• Φύλλα εργασίας
• Ερωτηματολόγια
• Μύθοι
• Εκπαιδευτικά βίντεο
• Debate
• Προσομοιώσεις
• Λεξικό ορολογίας
• Δημιουργίες και δραστηριότητες με τέχνη και για πλημμύρες (ζωγραφική, κινηματογράφος)
• Δραστηριότητες σχετικές με δημοσιογραφία και λογοτεχνία
• Πρόγραμμα με βάση τη συστημική σκέψη

Επίλογος

Ο Ιανός, ο Ντάνιελ, ο Ελίας, είναι κάποια από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συμβαίνουν τελευταία, αφήνοντας μεγάλες καταστροφές πίσω τους. Οι πυρκαγιές επίσης, δημιουργούν επίσης περισσότερες προϋποθέσεις για πλημμύρες.  Και τα δύο φαινόμενα επιδεινώνονται από την κλιματική κρίση. Υπάρχουν αρκετές έρευνες  που έχουν γίνει εδώ και καιρό και αφορούν την βεβαιότητα, ότι το φαινόμενο των πλημμυρών  που είναι και το πιο συχνό φαινόμενο των φυσικών καταστροφών, θα γίνεται  όλο  και συχνότερο. Έτσι η ανθρώπινη κοινωνία θα πρέπει να στοχεύσει  στο να βελτιώσει την αντιμετώπιση των πλημμυρών  και την διαχείριση των συμβάντων, την αποκατάσταση των ζημιών, την πρόληψη και τον μετριασμό, και την ετοιμότητα των σχετικών αρχών και του πληθυσμού για την επόμενη πλημμύρα.

Για το θέμα της ετοιμότητας, πολλές έρευνες τονίζουν την σημασία της εκπαίδευσης για την αντιμετώπιση των πλημμυρικών  φαινομένων και τους όρους κάτω από τις οποίες αυτή μπορεί να γίνει αποτελεσματική. Επιπλέον, τα παιδιά ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες, και οι εκπαιδευτικοί είναι οι εκπαιδευτές δεύτερης γραμμής που μπορούν να παίξουν ρόλο στην εκπαίδευση του πληθυσμού σχετικά με τις πλημμύρες.

Ο στόχος της ετοιμότητας είναι να βεβαιωθούμε ότι μια κοινότητα έχει την ικανότητα να φέρει ένα σύστημα από την αναταραχή σε αποκατάσταση σε αειφόρα ανάπτυξη. Θεωρούμε ότι  το συνεργατικό ψηφιακό υλικό του Δευκαλίωνα είναι μια μικρή συμβολή σε αυτό, και ελπίζουμε να υπάρξει προσαρμογή από όλους τους σχετικούς και υπεύθυνους φορείς,  για να μειώσουμε τους κινδύνους και τις καταστροφές  που προκύπτουν από την κλιματική κρίση.

Η παιδαγωγική ομάδα του Κ.Ε.ΠΕ.Α Μουζακίου:

Ντάνης Αντώνης, Γραμμένος Κώστας, Ζαμπάλου Στέλλα, Μπαλατσού Γεωργία