Άλλοι πετούν, άλλοι πεινούν

Εισαγωγή

 Πρόγραμμα με θέμα: «Άλλοι πετούν, άλλοι πεινούν»  και για τρία συνεχή χρόνια (2009 -2011), πραγματοποίησαν μαθητές της 3ης και της 4ης τάξης του  42^ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Τις  δύο σχολικές χρονιές 2009-2010  πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με δίκτυο Unesco – Semep και συνεχίστηκε και την επόμενη σχολική χρονιά

Η επιλογή του θέματος έγινε λόγω της επικαιρότητάς του – όταν άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια της κρίσης – στηρίχτηκε στα προσωπικά βιώματα και τις εμπειρίες των μαθητών από την καθημερινότητα τους και συνδέθηκε επίσης  με τα μαθήματα της «Μελέτης Περιβάλλοντος» και της «Γλώσσας», για την καλύτερη εμπέδωσή  και την επεξεργασία του θέματος από τα παιδιά.    

Στόχοι του Σχεδίου Εργασίας

Σκοπός αυτού του Project  ήταν η ενημέρωση κι η ευαισθητοποίηση των παιδιών για την υπερκατανάλωση. Έτσι, με βάση το σεβασμό στις ανθρώπινες αξίες και στο δικαίωμα του καθένα σε καθαρό φαγητό, θελήσαμε να δημιουργήσουμε αφορμές, μέσα από  παιχνίδια και δραστηριότητες σε ομάδες,  για  συζητήσεις σχετικά με τις καταναλωτικές μας συμπεριφορές, την απόρριψη υλικών, τις  διαφορές στην κατανάλωση που οδηγούν σε ανισότητες, με απώτερο στόχο να τροποποιήσουμε τη συμπεριφορά της επόμενης γενιάς, ώστε να μην πετάνε φαγητό, ενώ άλλοι φτωχοί άνθρωποι τρώνε από τα σκουπίδια. Ταυτόχρονα, μέσω αυτών των δραστηριοτήτων οι μαθητές κι οι μαθήτριές μας να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες, να  εμπλουτίσουν τις εμπειρίες τους, ώστε συγχρόνως να βελτιώνεται  και η επίδοση τους στα μαθήματα του σχολικού προγράμματος.           

Μεθοδολογία

Αυτό το Project σχεδιάστηκε  και προσαρμόστηκε ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των μαθητών και μαθητριών της τρίτης και της τετάρτης τάξης Δημοτικού σχολείου, αντίστοιχα. Τα παιδιά έμαθαν μέσα από παιχνίδια και δραστηριότητες να εργάζονται αρχικά ατομικά, σε δυάδες ύστερα και αργότερα ομαδικά. Όταν εργαζότανε ομαδικά, δημιουργούσαμε πέντε ανομοιογενείς ομάδες, ως προς το φύλο και τις ικανότητες των παιδιών, ήταν δηλαδή, ανακατεμένα αγόρια και κορίτσια και καλύτεροι μαθητές και μαθήτριες με τους πιο αδύνατους μαθητές. Εργαστήκαμε διαθεματικά, δηλαδή συνδέσαμε τα μαθήματα της «Μελέτης Περιβάλλοντος» και της «Γλώσσας», με αυτά των «Εικαστικών», των «Θρησκευτικών», του «Θεατρικού Παιχνιδιού» και της «Λογοτεχνίας».

Δραστηριότητες και Παιχνίδια Συνεργασίας

Ξεκινήσαμε κάνοντας δέκα προκαταρκτικές δραστηριότητες, προκειμένου να γνωριστούν τα παιδιά της τρίτης τάξης και να δεθούν σε δυάδες. Αυτές ήταν: “Παράλληλη Ζωγραφική”, “Το Παραμύθι της Ομάδας”, “Το Σταυρόλεξο”, “Το Σήμα της Δυάδας”, “Οι Μισοτελειωμένες Προτάσεις”, “Ακροστιχίδες”, “Γράψιμο κι Εικονογράφηση Παραμυθιού”:    “Έλμερ, ο ελέφαντας”, “Το Παιχνίδι με τα Συναισθήματα”, “Παντομίμα” και “Δημιουργία Αφίσας”.       

Στη συνέχεια είδαμε video το “Wall-e”,  παρακολουθήσαμε στο Κ.Π.Ε. Δραπετσώνας το Πρόγραμμα «Δεν πετάω …ανακυκλώνω», και επισκεφτήκαμε το Κέντρο Ανακύκλωσης Αλουμινίου στο Μαρούσι.  Επίσης είδαμε  «το Ξυπόλητο Τάγμα» του Γ. Τάλλας στον κινηματογράφο. Έτσι, μετά μέσα στην Τάξη, κάναμε το Αραχνόγραμμα των λέξεων «Σκουπίδια» και «Πείνα» και συζητήσαμε «Τι σημαίνει Πείνα;» κι ότι «…κάθε 5’’, ένα παιδί πεθαίνει από την Πείνα». Ακολουθούν οι δραστηριότητες που αναπτύχτηκαν από τα παιδιά:

(1) “Πρόσωπο που πεινάει”: Τα παιδιά ζωγραφίζουν ατομικά ένα πρόσωπο που πεινάει.

(2) “Πείνα και Παντομίμα”: Οι μαθητές κι οι μαθήτριές μας ατομικά μόνο με κινήσεις (δραματοποίηση), μας δείχνουν π.χ. “πεινασμένα παιδιά που τσακώνονται για λίγο φαγητό”.

 (3) “Γράμμα στο χορτάτο παιδί”: Καλούμε τις ομάδες της τάξης να μπουν στη θέση ενός φτωχού και  πεινασμένου παιδιού από την Αφρική και να γράψουν ένα γράμμα προς ένα χορτάτο παιδί στην Ελλάδα.

 (4) “Πείνα και ποίηση”: Οι ομάδες γράφουν ένα μικρό ποίημα για την πείνα και ψηφίζουμε το καλύτερο.

 (5) “Πείνα και Τροφική Αλυσίδα”: Κάθε παιδί ζωγραφίζει σε ένα χαρτί ένα φυτό, ζώο ή ψάρι, και με τι αυτό τρέφεται. Το κρατάει μπροστά από την μπλούζα του. Οι μαθητές κι οι μαθήτριες μπαίνουν στη σειρά και δίνουν τα χέρια, σχηματίζοντας μία αλυσίδα από το μικρότερο στο μεγαλύτερο φυτό ή ζώο.

 (6) “Πείνα και Φωτογραφία”: Κάθε μία ομάδα παρατηρεί μία/δύο φωτογραφίες. Μετά, γράφουν ομαδικά μία μικρή ιστορία για τα πρόσωπα της φωτογραφίας.   

 (7) “Πίνακας Τροφίμων”: Ζητάμε από τα παιδιά της τρίτης τάξης να σκεφτούν και να κάνουν προτάσεις με τρόφιμα, χρησιμοποιώντας λέξεις που αιτιολογούν την επιλογή τους, π.χ. “Το σπανάκι, όταν το τρώω με κάνει δυνατό”.

 (8) “Αίτια και Λύσεις της Πείνας”: Συζητάμε για την πείνα. Με βάση αυτό το δεδομένο, τρεις ομάδες συζητούν και γράφουν τα αίτια της πείνας κι οι υπόλοιπες δύο, βρίσκουν τις λύσεις για την πείνα.

 (9) “Στήνουμε Γλέντι! – Να σας κάνω το τραπέζι; Φαγητά του τόπου μας”:Στην ώρα των Θρησκευτικών, οι μαθητές κι οι μαθήτριές μας φέρνουν φαγητά της πατρίδας τους (Ελλάδα, Αλβανία ή Πολωνία) στο σχολείο και καθόμαστε και τρώμε!

 (10) “Τα Δικαιώματα των Παιδιών”: Συνδέουμε το πρόγραμμά μας με το μάθημα «Μελέτη του Περιβάλλοντος» και τα παιδιά γράφουν και ζωγραφίζουν ομαδικά  τα δικαιώματά τους σε σχέση με το θέμα μας.  

 (11) “Ποιος θα βοηθήσει; - Ποιος πρέπει να σώσει τους φτωχούς από την Πείνα; ”: Διαβάζουμε την ιστορία του Χότζα και κουβεντιάζουμε για το αν θα άλλαζε η στάση των φτωχών σε περίπτωση που ξαφνικά πλούτιζαν και το αν “Είναι αναγκαίο να έχουμε περισσότερα χρήματα για να βοηθήσουμε τους φτωχούς; Στο πρόβλημα της πείνας μπορούν να βοηθήσουν μόνο οι πλούσιοι;”.

 (12) “Φαγητό και νερό! Δικαίωμα για όλα τα παιδιά! – Καθαρό νερό και φαγητό για τα παιδιά όλου του κόσμου!”: Διαβάζουμε το παραπάνω κείμενο από τη Unicef κι οι μαθητές κι οι μαθήτριές μας απαντούν προφορικά σε ερωτήσεις κατανόησης. Tα παιδιά επίσης ομαδικά, ενώνουν κάρτες και βρίσκουν λέξεις σχετικά με τη διατροφή ενός παιδιού.      

 (13) “Η Αγριππίνα κι η Πείνα”: Τα παιδιά διαβάζουν το παραπάνω κείμενο από τη Unicef κι απαντούν προφορικά σε ερωτήσεις κατανόησης.

 (14) “Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου” της Άλκης Ζέη: Οι μαθητές κι οι μαθήτριες της τετάρτης τάξης, αφού διαβάσουν αποσπάσματα από αυτό το βιβλίο απαντούν σε ερωτήσεις προφορικά και γραπτά (ομαδικά).         

(15) “Ο νεαρός βασιλιάς” του Όσκαρ Ουάιλντ: Τα παιδιά καλούνται να αναρωτηθούν και να απαντήσουν προφορικά για τις ευθύνες των πλουσίων/ανθρώπων στην εξουσία σε σχέση με την πείνα.  

(16) “Πείνα και Κόμικς”: Παρουσιάζουμε δώδεκα εικόνες από το κόμικ της σειράς Αστερίξ  “Το μεγάλο ταξίδι”. Έπειτα τους  προτρέπουμε ομαδικά  να δημιουργήσουν ένα κόμικ σχετικό με τη πείνα.   

(17) “Ηθικά Διλήμματα”: Παρουσιάζουμε στην τάξη δύο καταστάσεις ηθικού διλήμματος και καλούμε τα παιδιά να επιλέξουν γραπτά μία επιχειρηματολογώντας. Οι ομάδες πρέπει, επίσης, να επινοήσουν μόνες τους γραπτά καταστάσεις ηθικού διλήμματος.

(18) “Τέχνη από Τρόφιμα”: Μοιράζουμε στις ομάδες εικόνες που απεικονίζονται συνθέσεις από τρόφιμα κι αναγνωρίζουν όσα το δυνατόν πιο πολλά. Η ομάδα που καταγράφει τα περισσότερα κερδίζει. Μετά, με αφορμή σκίτσο του Αρκά, τα παιδιά απαντούν γραπτά (ομαδικά): “Μπορούν τα έργα τέχνης που είναι φτιαγμένα από φαγητά μετά να τα φάμε;”, “Μπορούμε να χρησιμοποιούμε αλλοιωμένα/ληγμένα φαγητά στα έργα τέχνης;”.

(19) “Στην Κουζίνα”: Γίνεται συζήτηση για να αντιληφθούν τα παιδιά ότι οι άνθρωποι στον κόσμο τρώνε διαφορετικά είδη φαγητών και σε διαφορετικές ποσότητες. Μετά, τους δείχνουμε   φωτογραφίες και τις περιγράφουν προφορικά. Τα παιδιά επίσης, ζωγραφίζουν σε ομάδες τους γονείς τους την ώρα που ετοιμάζουν το φαγητό και βρίσκουν ομοιότητες και διαφορές με τις φωτογραφίες. Ψηφίζουμε και την καλύτερη ζωγραφιά.    

(20) Συνέντευξη: Τα παιδιά παίρνουν μία συνέντευξη από τον παππού/τη γιαγιά τους (από την Ελλάδα, την Αλβανία ή την Πολωνία), προκειμένου να μάθουν περισσότερα για την πείνα την περίοδο του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.

(21) “Γράφουμε το δικό μας Τραγούδι”: Οι μαθητές κι οι μαθήτριες γράφουν σε ομάδες ένα τραγούδι για την πείνα.

Συζήτηση - Συμπεράσματα

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αξιολόγηση υπήρχε συνεχώς στο τέλος κάθε δραστηριότητας, ενώ σε ολομέλεια στο τέλος, μέσω της δραματοποίησης ανεβάσαμε το έργο του Δ.Ψαθά «Αχόρταγος».

Γενικότερα θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι αρχικοί στόχοι αυτού του σχεδίου Εργασίας επιτεύχθηκαν. Τα παιδιά είναι γεγονός ότι με αυτό το πρόγραμμα απέκτησαν εκτός από γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες, έμαθαν να αλληλοβοηθιούνται, να συνεργάζονται και να αποδέχονται ο ένας τον άλλον, δηλαδή οι εκπαιδευτικοί μας στόχοι θα τολμούσαμε να πούμε ότι καταχτήθηκαν, ως προς δε  τον στόχο αλλαγής της καταναλωτικής τους συμπεριφοράς, ίσως είναι ζητούμενο μιας ερευνητικής διαδικασίας   

Είναι σημαντικό, επίσης, και πρέπει να αναφερθεί, ότι οι μαθητές κι οι μαθήτριές μας που εμπλακήκανε σε αυτό το πρόγραμμα και τις δύο χρονιές, περίμεναν πώς και πώς θα κάναμε αυτές τις δραστηριότητες, γιατί ήταν κάτι διαφορετικό για αυτούς και, εκτός Αναλυτικού Προγράμματος. Για το λόγο αυτό, νιώθουμε και εμείς ιδιαίτερα χαρούμενοι κάθε φορά που  αναπτύσσουμε τέτοιες διαδικασίες συνεργατικότητας με τα παιδιά.

Βιβλιογραφία

Αβέρωφ-Ιωάννου Τατιάνα (1985), «Μαθαίνοντας τα παιδιά να συνεργάζονται», εκδ. Θυμάρι.

Εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος «Σχολεία υπερασπιστές των παιδιών 2008-2009», της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής UNICEF.

Ζούρας Παντελής, Θερμός Δημήτριος, Παναγάκης Αντώνιος, Βούκανου Μαίρη, Μαστρομιχαλάκη Αγγελική (2009), «Θρησκευτικά – Ο Θεός στη ζωή μας», Γ’ Δημοτικού, Υπουργείο Παιδείας δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ», Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

Κόκκοτας Παναγιώτης, Αλεξόπουλος Δημήτριος, Μαλαμίτσα Αικατερίνη, Μαντάς Γεώργιος, Παλαμαρά Μαρία, Παναγιωτάκη Παναγιώτα (2009), «Μελέτη Περιβάλλοντος – Γ’ Δημοτικού», Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

Μακ Κι Ντέιβιντ (1996), «Έλμερ», εκδ. Πατάκης.

Υλικό Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Αναπτυξιακοί στόχοι της χιλιετίας – Το δικό μας στοίχημα για έναν καλύτερο κόσμο» (2009 - Παιχνίδια - Δραστηριότητες για Πείνα και Φτώχεια). 

Ψαθάς Δημήτρης (2006), «Ο αχόρταγος», εκδ. Μαρία Δ. Ψαθά.

Νικολέττα Μαντζιάρα*, M.Sc., Εκπαιδευτικός στο 42^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ευχαριστίες: Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Κα Δημοπούλου, τον Κο Ορεινό, την Κα Βουτσινά και το Διευθυντή μας, Κο Αντωνακάκη.

Κράτα το

Κράτα το