ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Περιβαλλοντικές Δράσεις στην εποχή της πανδημίας Covid-19

Η “ΑΝΤΙΓΟΝΗ-Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για τον Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία” είναι μία ανεξάρτητη, κοινωνική, μη κερδοσκοπική οργάνωση με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Από το 1993 δραστηριοποιείται σε θέματα που αφορούν τον ρατσισμό και τις διακρίσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνική οικολογία, την ειρήνη και τη μη βίαιη και αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων.

Με την καθοριστική συμμετοχή πλήθους στελεχών, εθελοντριών, εθελοντών, υποστηρικτριών και υποστηρικτών, έχει αναπτύξει όλα αυτά τα χρόνια μια μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων, εμπνεόμενη από ένα συλλογικό όραμα για τους ανθρώπους, την κοινωνία και το περιβάλλον.

Σκοπός της “ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ” είναι η δημιουργία μιας πραγματικά δημοκρατικής, ανοιχτής κοινωνίας σε ένα βιώσιμο περιβάλλον. Στην κοινωνία αυτή, μέσα από την καλλιέργεια οικουμενικών αξιών, όπως η ελευθερία και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, θα εξασφαλίζονται ίσες ευκαιρίες για όλους, όλες και όλα χωρίς καμία διάκριση με βάση το φύλο, τη φυλή, την εθνοτική καταγωγή, το κοινωνικό/οικονομικό/μορφωτικό επίπεδο, την αναπηρία, την ηλικία, τη θρησκεία κ.ά..

H “ΑΝΤΙΓΟΝΗ”, μεταξύ άλλων, υλοποιεί δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, με το τελευταίο να νοείται στην ολότητα του, χωρίς να παραβλέπεται, δηλαδή, η κοινωνικοοικονομική του διάσταση έναντι της φυσικής. Με άλλα λόγια, αναγνωρίζοντας ότι τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι στενά συνυφασμένα με την κοινωνία, η “ΑΝΤΙΓΟΝΗ” υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση σε ζητήματα περιβάλλοντος. Με γνώμονα την ολιστική αυτή προσέγγιση, σχεδιάζονται ποικίλες δράσεις που αποσκοπούν κυρίως στην ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση του ευρέως κοινού, οι οποίες συνιστούν αμφότερες απαραίτητες προϋποθέσεις για τη μετέπειτα ανάληψη δράσης για την προστασία και τη διατήρηση του περιβάλλοντος. Αναλυτικότερα, στην “ΑΝΤΙΓΟΝΗ” σχεδιάζονται και υλοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια σε σχολεία, ενημερώσεις σε φορείς και προώθηση συνεργειών για τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος, καθώς και βιωματικές δράσεις και παρεμβάσεις με στόχο την αλλαγή της στάσης και της συμπεριφοράς των νέων αλλά και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου.

Στους δύσκολους αυτούς καιρούς της πανδημίας του κορονοϊού, με τις πρωτόγνωρες αλλαγές και τα περιοριστικά μέτρα στην καθημερινότητα μας, η “ΑΝΤΙΓΟΝΗ” συνεχίζει τις περιβαλλοντικές της δράσεις, προσαρμόζοντας τες στη νέα πραγματικότητα.

Πιο συγκεκριμένα, κατά τη σχολική χρονιά 2021-2022, υλοποιούνται από την “ΑΝΤΙΓΟΝΗ” τα παρακάτω περιβαλλοντικά προγράμματα:

Zero Waste BSB

(στο πλαίσιο του έργου Joint Operational Programme Black Sea Basin 2014-2020)

Βασικός σκοπός: Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών/τριών αλλά και του ευρέως κοινού για τις επιπτώσεις της αυξημένης παραγωγής απορριμμάτων, με έμφαση στη ρύπανση των υδάτων από τα πλαστικά. Το πρόγραμμα φιλοδοξεί επίσης να συμβάλλει στην εκπαίδευση των πολιτών σε καλές πρακτικές για τη μείωση των απορριμμάτων τους.

Δράσεις:

• Έρευνα στον χαρακτηρισμό απορριμμάτων: Τα αποτελέσματα της έρευνας ανέδειξαν ένα σύνολο προβληματικών διαχείρισης όπως η συσσώρευση των απορριμμάτων σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής, η απουσία πρόβλεψης για παροχή υποδομών εναλλακτικής διαχείρισης, καθώς και η απουσία ελέγχου από την κεντρική διοίκηση. Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα ελλείμματα, ως γενικό συμπέρασμα αναδείχθηκε η επιτακτική ανάγκη ευαισθητοποίησης με σκοπό την ενεργό συμμετοχή πολιτών στη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση.
• 
  Εκδρομές για τον καθαρισμό του φυσικού τοπίου: Παιδιά και ενήλικες αναλαμβάνουν δράση και συμβάλλουν έμπρακτα στην αντιμετώπιση της ρύπανσης της περιοχής τους. Στα παιδιά είχε λείψει τόσο πολύ η κίνηση και οι δραστηριότητες σε εξωτερικό χώρο που καταευχαριστήθηκαν αυτές τις δράσεις.

Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε σε όλους τους συμμετέχοντες και σε όλες τις συμμετέχουσες, ο όγκος των σκουπιδιών που συγκεντρώθηκε. Το είδος των σκουπιδιών που συναντήσαμε πιο συχνά ήταν πλαστικά ποτήρια, καλαμάκια και σακούλες, καθώς και μάσκες, μπουκαλάκια από αντισηπτικά και πολλά, πολλά μαντηλάκια καθαρισμούΑναμνηστικές φωτογραφίες από τις εκδρομές καθαρισμού!

• Εργαστήρια περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για μαθητές και μαθήτριες: πρόκειται για αυτοτελή βιωματικά, συμμετοχικά εργαστήρια δύο διδακτικών ωρών, τα οποία, μέσα από παιχνίδια και δραστηριότητες της μη τυπικής εκπαίδευσης, εστιάζουν στην ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων, αλλά και στο τι μπορούμε να κάνουμε για να τα μειώσουμε! Τα εργαστήρια παρέχονται δωρεάν δια ζώσης, ενώ προβλέπεται και η διαδικτυακή υλοποίησή τους σε περίπτωση που οι συνθήκες λόγω Covid-19 το επιβάλλουν.
• Σχολικές περιβαλλοντικές καμπάνιες για τη μείωση των απορριμμάτων: Δύο σχολικές καμπάνιες έλαβαν χώρα τη σχολική χρονιά 2020-2021 σε δύο σχολεία της Θεσσαλονίκης. Κατά τις σχολικές καμπάνιες επιχειρήθηκε ολιστική προσέγγιση στο ζήτημα των απορριμμάτων και εμπλοκή όλης της σχολικής κοινότητας. Πιο συγκεκριμένα, σε κάθε σχολείο υλοποιήθηκε σειρά βιωματικών εργαστηρίων (είτε σε δια ζώσης είτε σε διαδικτυακή μορφή), ενώ ανά τακτά χρονικά διαστήματα αποστέλλονταν ενημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό στους/στις εκπαιδευτικούς του σχολείου. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ανέλαβαν δράση, προτείνοντας τρόπους μείωσης των απορριμμάτων στην καθημερινότητα μας, ενώ προέβησαν στη δημιουργία διάφορων zero waste κατασκευών (π.χ. ψηφιδωτό από πλαστικά καπάκια, τσάντες από παλιά μπλουζάκια), οι οποίες εκτέθηκαν στο χώρο του σχολείου. Στο τέλος της σχολικής χρονιάς, δημιουργήθηκαν δύο σχολικές εφημερίδες, στις οποίες αποτυπώνονται οι αποκτηθείσες γνώσεις και εμπειρίες των παιδιών, ενώ παράλληλα γίνεται προσπάθεια ευαισθητοποίησης ολόκληρου του σχολείου, των οικογενειών των παιδιών και της γειτονιάς, καθώς και άλλων σχολείων!    

  

• Δημιουργία Zero Waste Center: πρόκειται για τη δημιουργία ενός κέντρου ενημέρωσης και δικτύωσης με στόχο τη μείωση των απορριμμάτων. Μεμονωμένα άτομα, ομάδες, εταιρείες ή οργανώσεις ενημερώνονται για ορθούς τρόπους διαχείρισης και μείωσης των απορριμμάτων τους, ενώ  θα παρέχεται η δυνατότητα δικτύωσης μεταξύ οργανώσεων και φορέων που προσπαθούν να συμβάλλουν ποικιλοτρόπως στην αντιμετώπιση του προβλήματος της ρύπανσης από στερεά απόβλητα.

• Δράσεις ευαισθητοποίησης της κοινωνίας: Μείνετε συντονισμένοι/ες στις σελίδες της “ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ” https://www.antigone.gr/ και https://www.facebook.com/antigone.organisation, ώστε να ενημερώνεστε για διάφορες εκδηλώσεις με θέμα τη ρύπανση!
• Εκπαιδευτικό υλικό: Στους παρακάτω συνδέσμους μπορείτε να βρείτε εκπαιδευτικό και ενημερωτικό υλικό για τα απορρίμματα. Το εν λόγω υλικό απευθύνεται σε: α) Εκπαιδευτικούς, β) Γονείς, γ) Μαθητές/τριες Β’θμιας Εκπαίδευσης.

α) https://bit.ly/3E4xIeI

β) https://bit.ly/32e2Mvu

γ) https://bit.ly/3stXeYX

Μειώνω – Επαναχρησιμοποιώ – Ανακυκλώνω - Κομποστοποιώ στον Δήμο Δέλτα (Κ.Α.Μ.Ε.)

(Χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο)

Βασικός σκοπός: η ευαισθητοποίηση της μαθητικής κοινότητας και του ευρύτερου κοινού, ώστε να επιτευχθεί η ενεργή συμμετοχή τους στις προσπάθειες για την ορθολογική διαχείριση αλλά και τη μείωση των οικιακών αποβλήτων στο Δήμο Δέλτα, εν όψει της δημιουργίας Πράσινου Σημείου στην περιοχή.

Δράσεις:

• Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Κ.Α.Μ.Ε. και εσύ Zero Waste»: Τρία σχολεία του Δήμου Δέλτα έχουν επιλεχθεί για να εκπαιδευτούν στη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, αφού πρωτίστως ευαισθητοποιηθούν για το πρόβλημα των απορριμμάτων και τις επιπτώσεις του. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει σειρά εργαστηρίων υπό μορφή ολοκληρωμένου περιβαλλοντικού προγράμματος, αυτοτελή εργαστήρια και αποστολή εκπαιδευτικού και ενημερωτικού υλικού στον σύλλογο διδασκόντων. Επιπλέον, στα επιλεχθέντα σχολεία εφαρμόζεται πρόγραμμα ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή σε ειδικούς κάδους που έχουν τοποθετηθεί στις σχολικές μονάδες, στο πλαίσιο του προγράμματος
• Εργαστήρια μείωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή: απευθύνονται σε ενήλικους κατοίκους του Δήμου Δέλτα και θα πραγματοποιηθούν στο κοινοτικό κατάστημα Κυμίνων και στο Συνεδριακό Κέντρο Σίνδου.
• Εργαστήρια κομποστοποίησης: απευθύνονται σε ενήλικους κατοίκους του Δήμου Δέλτα, σε αγρότες της περιοχής και σε φοιτητές/τριες του Α.Τ.Ε.Ι. Σίνδου που επιθυμούν να εφαρμόσουν κομποστοποίηση και να φτιάξουν το δικό τους λίπασμα (σε συνεργασία με την Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης).
• Επιμόρφωση  για την Κοινωνική και Αλληλλέγγυα Οικονομία (Κ.Α.Λ.Ο.): Απευθύνεται κυρίως σε νέους / νέες κατοίκους του Δήμου Δέλτα χωρίς απασχόληση και φοιτητές του Α.Τ.Ε.Ι.Θ στη Σίνδο. Επιχειρείται ανάδειξη των προοπτικών απασχόλησης στην Κ.Α.Λ.Ο. και την κυκλική οικονομία (σε συνεργασία με την Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης).

Τα πάντα Re

(εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας του ΕΣΠΑ και συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση)

Βασικός σκοπός: Η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και της μαθητικής κοινότητας για την ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση των οικιακών αποβλήτων με απώτερο σκοπό τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της μη ορθολογικής διαχείρισης των οικιακών αποβλήτων στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.

Δράσεις:

Εργαστήρια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε σχολεία για μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς: δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση για την επανάχρηση και την ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή

Συλλογή και μεταφορά ανακυκλώσιμων υλικών

Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας

Δικτύωση και επικοινωνία

“ΑΝΤΙΓΟΝΗ”, Περιβαλλοντικά Προγράμματα και Covid-19

Η πανδημία Covid-19 αποτέλεσε και αποτελεί μέχρι και σήμερα μία πραγματική πρόκληση για την εκπαιδευτική κοινότητα. Ο εγκλεισμός στο σπίτι, τα κλειστά σχολεία, οι μάσκες, η έλλειψη κίνησης και σωματικής επαφής, καθώς και τα διαδικτυακά μαθήματα μέσω Webex με κλειστές κάμερες, κατέστησαν τη σχολική χρονιά 2020-2021 μία από τις πιο απαιτητικές περιόδους τόσο για τους/τις εκπαιδευτικούς, όσο και για τους/τις μαθητές/τριες και τους γονείς τους.

Παρά τις δυσχερείς συνθήκες, η “ΑΝΤΙΓΟΝΗ” επέλεξε να συνεχίσει τις εκπαιδευτικές της δράσεις, προσπαθώντας να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Στην προσπάθειά της αυτή, μία από τις βασικότερες δυσκολίες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ήταν η διατήρηση του βιωματικού και διαδραστικού χαρακτήρα των δράσεων της, ελλείψει συναντήσεων δια ζώσης. Πώς άραγε να εφαρμόσουμε βιωματική εκπαίδευση από τη στιγμή που -κατά την περίοδο του lock down- η μόνη επαφή που μπορούσαμε να έχουμε με τα παιδιά ήταν να ακούμε τις φωνές τους μέσω της πλατφόρμας Webex; Τα εμπόδια στην αρχή έμοιαζαν ανυπέρβλητα, ωστόσο η ομάδα εκπαιδευτριών της “ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ” ήταν αποφασισμένη να βρει λύσεις, όχι μόνο για τη συνέχιση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αλλά και για τη διασφάλιση της βιωματικότητας, της συμμετοχικότητας και της διάδρασης, στοιχεία πολύτιμα -αν όχι απαραίτητα- για μία ουσιαστική μάθηση.

Έτσι λοιπόν, κατά την περίοδο του εγκλεισμού, στραφήκαμε στην αναζήτηση και εκμάθηση διαδικτυακών εργαλείων και εφαρμογών, για να διαπιστώσουμε τις πλείστες δυνατότητες που μας παρείχε το διαδίκτυο. Σελίδες όπου μπορούσαμε να δημιουργήσουμε δωρεάν διαδικτυακές δραστηριότητες και παιχνίδια, σελίδες με διαδραστικούς, συλλογικούς πίνακες, καθώς και η δυνατότητα εργασίας σε ομάδες μέσα από τα breakout sessions της Webex, αποτέλεσαν ιδιαίτερα χρήσιμα εργαλεία για τη συνέχιση των εκπαιδευτικών μας εργαστηρίων εξ’ αποστάσεως. Αν και θεωρούμε αναντικατάστατη τη δια ζώσης επαφή, εντούτοις, μας γέμισε χαρά η θετική απόκριση των μαθητών και των μαθητριών στα διαδικτυακά μας εργαστήρια. Τα παιδιά εξοικειώθηκαν γρήγορα με τα εκπαιδευτικά διαδικτυακά εργαλεία, ενώ δεν έλειψαν και οι περιπτώσεις που τα ίδια μας πρότειναν τη χρήση λειτουργιών και εφαρμογών που αγνοούσαμε. Στη συνέχεια, όταν τα σχολεία άνοιξαν και πάλι, μπορεί μεν να είχαμε (και να έχουμε ακόμα) αρκετούς περιορισμούς, συνειδητοποιήσαμε όμως ότι ήταν μία πολύ καλή ευκαιρία για την προώθηση της εκπαίδευσης εκτός των θυρών (outdoor education). Η εκπαίδευση εκτός των θυρών, παρότι συνιστά εξαιρετικό τρόπο μάθησης, συχνά αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα από τα ελληνικά σχολεία. Ωστόσο, από την εποχή του κορονοϊού και έπειτα, ευελπιστούμε πως η επιφυλακτική αυτή στάση θα αρχίσει να αλλάζει… Πράγματι, από την εμφάνιση της πανδημίας έως και σήμερα, όταν ο καιρός μας το επιτρέπει, τα παιδιά αλλά και οι εκπαιδευτικοί είναι κάτι παραπάνω από πρόθυμοι/ες να υλοποιήσουμε τα εργαστήρια μας έξω στην αυλή του σχολείου ή ακόμη καλύτερα στο διπλανό πάρκο!

Προς το τέλος της σχολικής χρονιάς 2020-2021, έχοντας αποκομίσει θετική ανατροφοδότηση από τους συμμετέχοντες/ουσες στα εργαστήρια μας και με αναπτερωμένο το ηθικό, θελήσαμε να μοιραστούμε εμπειρίες και γνώσεις με άλλους/ες εκπαιδευτικούς, που κλήθηκαν, όπως και εμείς, να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εκπαίδευσης εν μέσω πανδημίας. Για αυτόν τον λόγο, διοργανώσαμε τον Ιούνιο, στο πλαίσιο του προγράμματος «Τα σχολεία Προστατεύουν το Κλίμα»* τη διαδικτυακή εκδήλωση «Περιβαλλοντικά Προγράμματα στον καιρό του COVID-19», στην οποία είχαμε την ευκαιρία να μοιραστούμε όχι μόνο τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, αλλά και όλα εκείνα τα χρήσιμα εργαλεία, τις τεχνικές και τους ενίοτε ευφάνταστους τρόπους που σκαρφιστήκαμε και υιοθετήσαμε, για να φέρουμε εις πέρας το έργο μας, δηλαδή την περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση «για χάρη» της προστασίας του περιβάλλοντος και της αειφορίας.

* Το πρόγραμμα «Τα σχολεία προστατεύουν το κλίμα» είχε ως βασικό σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών/τριών για την κλιματική κρίση με έμφαση στην ανάπτυξη καλών πρακτικών για την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος των σχολικών μονάδων. Υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Heinrich Böll Stiftung, το ΚΠΕ Ελευθερίου-Κορδελιού Θεσσαλονίκης και τις υπεύθυνες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Α' βάθμιας ανατολικής και δυτικής Θεσσαλονίκης. Κατά την περίοδο της πανδημίας το πρόγραμμα προσαρμόστηκε και υλοποιήθηκε διαδικτυακά, μετατοπίζοντας το κέντρο ενδιαφέροντος της προσπάθειας για τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος από τη σχολική μονάδα στις οικίες των παιδιών.

Η “ΑΝΤΙΓΟΝΗ” προσφέρει όλα τα εκπαιδευτικά της προγράμματα δωρεάν. Για τη συμμετοχή σας σε κάποιο από αυτά, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στον αριθμό  2310 285 688 και στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου info@antigone.gr. Για περισσότερες πληροφορίες για το έργο της “ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ”, παρακαλούμε επισκεφτείτε τις σελίδες https://www.antigone.gr/  και https://www.facebook.com/antigone.organisation

Οι Τάνια-Μαρία Γκουζούμα και Αθηνά Μοτσιοπούλου είναι εκπαιδεύτριες στην “ΑΝΤΙΓΟΝΗ”