Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη: η περίπτωση ενός διαθεματικού σχεδίου εργασίας με θέμα το ποδήλατο

Περίληψη

Η αξιοποίηση των εφαρμογών και των εργαλείων παγκόσμιου ιστού δεύτερης γενιάς – συνεργατικό διαδίκτυο (web 2.0.) στη διδακτική πράξη και συγκεκριμένα στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, έχει τη δυνατότητα υπό προϋποθέσεις και καλά σχεδιασμένες δράσεις, να υποστηρίξει ουσιαστικά την εκπαιδευτική διαδικασία και να προωθήσει τους στόχους του Νέου Σχολείου. Η παρούσα εργασία αποτελεί ένα παράδειγμα εφαρμογής και αξιοποίησης σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων και διαδικτυακών εφαρμογών, σε συνδυασμό με αναλογικού τύπου δραστηριότητες, στο πλαίσιο ενός διαθεματικού σχεδίου εργασίας (project) περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, με θέμα το ποδήλατο. Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από σαράντα έναν μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, που φοιτούν στην Ε’ και Στ’ τάξη σχολείου αστικής περιοχής, κατά το σχολικό έτος 2013-2014. Οι μαθητές εμπλεκόμενοι ενεργά σε ένα πλήθος δραστηριοτήτων από διαφορετικά γνωστικά πεδία, είχαν τη δυνατότητα να προσεγγίσουν το θέμα ολιστικά και να προσδιορίσουν τη θετική συμβολή της χρήσης του ποδηλάτου στο περιβάλλον, την υγεία και την οικονομία. 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η έννοια της αειφορίας σηματοδοτεί νέες εξελίξεις και αλλαγές στον επιστημονικό χώρο της Π.Ε., αφού αποτελεί μια καινοτομία στην εκπαιδευτική πρακτική (Φλογαΐτη, 2005). Η συμβολή της εκπαίδευσης στην καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών είναι προφανής. Το Νέο Σχολείο, με τη θέσπιση των Καινοτόμων Δράσεων, μπορεί να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές-αυριανούς πολίτες για την αναγκαιότητα της ορθολογικής διαχείρισης των φυσικών πόρων  (Γεωργόπουλος & Τσαλίκη, 2006; Μiller, 2007; Φέρμελη, κ.ά, 2009). Αυτό το σκοπό έθεσε και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που αναπτύχθηκε και παρουσιάζεται στην παρούσα εργασία, φέροντας τον τίτλο «Ποδήλατο, τέρμα στη σπατάλη, γυρίζω το πετάλι»,. 

Τα σημαντικά πλεονεκτήματα, που απορρέουν από τη χρήση του ποδηλάτου, είναι εκείνα που συντέλεσαν στην επιλογή του εν λόγω θέματος προς διερεύνηση από τους μαθητές. Η χρήση του ποδηλάτου συμβάλλει σημαντικά όχι μόνο στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων της ρύπανσης και της κατασπατάλησης των φυσικών πόρων, αλλά και στη μείωση των δαπανών σε περίοδο οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε. Για μια ολοκληρωμένη και περισσότερο οργανωμένη παρουσίαση των ατομικών και ομαδικών εργασιών που πραγματοποίησαν οι μαθητές με αναλογικά και ψηφιακά εργαλεία στο πλαίσιο του διαθεματικού σχεδίου εργασίας δημιουργήθηκε ένας δικτυακός τόπος με τη βοήθεια της διαδικτυακής πλατφόρμας “weebly”, ο οποίος είναι διαθέσιμος στη διεύθυνση http://podilato-project.weebly.com/.

Η δημιουργική αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στο πλαίσιο του περιβαλλοντικού προγράμματος, στόχευε αφενός στην καλλιέργεια και την ανάπτυξη της δημιουργικής και κριτικής σκέψης των μαθητών και αφετέρου στην αλλαγή της διδακτικής πρακτικής, της διαδικασίας μάθησης και της επικοινωνίας (Κatz & Chard, 2004). Απώτερος σκοπός μέσα από τις νέες αυτές μαθησιακές διαδικασίες ήταν να προωθηθεί η διερευνητική και η συνεργατική μάθηση και γενικότερα η απόκτηση νέων γνωστικών δεξιοτήτων από τους μαθητές. Υπό αυτό το πρίσμα, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών δεν αναμενόταν απλά να συμβάλει στην εξοικείωση των μαθητών με αυτές, αλλά να τροποποιήσει τη διδακτική και τη μαθησιακή διαδικασία στο σύνολό της.

Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Τα τελευταία χρόνια οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) βρίσκονται σε μία συνεχή διαδικασία ένταξης και ενσωμάτωσής τους στην εκπαιδευτική πραγματικότητα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τα ευρήματα σύγχρονων επιστημονικών ερευνών, η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στη διδακτική πράξη, μπορεί να υποστηρίξει σημαντικά τη μαθησιακή διαδικασία και να συμβάλλει  στην προώθηση των μαθησιακών στόχων (Allesi & Trollip, 2008). Η εμπλοκή των μαθητών σε σωστά δομημένα εκπαιδευτικά σενάρια, ψηφιακά εμπλουτισμένα, μπορεί να οδηγήσει στην ευαισθητοποίησή τους σε σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα (Σταμούλης, Γρίλλιας & Πήλιουρας, 2008). Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν και δύο πρόσφατες ανασκοπήσεις της επίδρασης των Τ.Π.Ε. στη διδακτική των Φυσικών Επιστημών, επιστημονικό πεδίο που βρίσκεται στο επίκεντρο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κόκοτας & Πήλιουρας, 2004). Ειδικότερα, αναφέρουν ότι οι μαθητές κινητοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό και εμπλέκονται πιο ενεργά, όταν το μάθημα είναι ψηφιακά υποστηριζόμενο, ενώ ταυτόχρονα οι Τ.Π.Ε. προσφέρουν γρηγορότερη πρόσβαση σε υψηλότερης ποιότητας σχετιζόμενες με το θέμα πηγές. Επιπρόσθετα, οι πολυμεσικές διαδικτυακές εφαρμογές παρέχουν τη δυνατότητα οπτικοποίησης και διαχείρισης σύνθετων εννοιών, τρισδιάστατων εικόνων, προσομοιώσεων φανταστικών και πραγματικών κόσμων, αυξάνοντας έτσι σημαντικά τις πιθανότητες καλύτερης κατανόησης περιβαλλοντικών εννοιών. Τέλος, οι νέες τεχνολογίες με κατάλληλους χειρισμούς μπορούν να διευκολύνουν και να επεκτείνουν τις δυνατότητες για εμπειρική έρευνα μέσα στην τάξη, αλλά και στο πεδίο.

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ο σχεδιασμός, το θέμα και η στοχοθεσία του διαθεματικού σχεδίου εργασίας ήταν απολύτως σύμφωνα με τους στόχους του Νέου Προγράμματος Σπουδών για την Ευέλικτη Ζώνη. Το σχέδιο εργασίας «ποδήλατο…τέρμα στη σπατάλη, γυρίζω το πετάλι», εντάσσεται στη θεματική περιοχή της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, η οποία αποτελεί ενδεικτική θεματική πρόταση προς αξιοποίηση στο πλαίσιο των ωρών της Ευέλικτης Ζώνης, από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά μέσα στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. 

Μέσω της διασύνδεσης με τα διαφορετικά πεδία του Αναλυτικού Προγράμματος για την Ε’ και Στ’ τάξη Δημοτικού, και ειδικότερα τη Γλώσσα και τη Λογοτεχνία, τα Μαθηματικά, την Αισθητική Αγωγή, την Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, τη Φυσική Αγωγή, τις Φυσικές Επιστήμες και την Πληροφορική, τα παιδιά ενθαρρύνονται να αξιοποιήσουν τις δεξιότητές τους σε ανεπίσημες, ανοιχτές δραστηριότητες που έχουν ως σκοπό να βελτιώσουν την κατανόησή τους για τον κόσμο στον οποίο ζουν. 

 Τα επιμέρους θέματα του προγράμματος, όπως διαμορφώθηκαν έπειτα από συζήτηση και καταιγισμό ιδεών από τους μαθητές ήταν τα ακόλουθα: οι εμπειρίες μου με το ποδήλατό μου, η ιστορία του ποδηλάτου, κατηγορίες ποδηλάτων, συντήρηση και εξοπλισμός ποδηλάτη, ποδήλατο, άσκηση και υγεία, ποδήλατο και οικονομία, ασφάλεια - μέτρα πρόληψης ατυχημάτων, κυκλοφοριακή αγωγή, το ποδήλατο μέσα από τις τέχνες, το ποδήλατο στην πόλη μας, ποδηλατόδρομοι στην Ελλάδα και την Ευρώπη, ποδήλατο και περιβάλλον, γνωρίζουμε και επικοινωνούμε με τους φορείς για το ποδήλατο (τοπικούς-περιφερειακούς-εθνικούς), προτάσεις προς τους φορείς.

Η διάρκεια του προγράμματος ήταν περίπου πέντε (5) μήνες και ολοκληρώθηκε μέσα σε 12 διδακτικές παρεμβάσεις, περίπου δύο (2) διδακτικών ωρών η καθεμία. Οι δράσεις λάμβαναν χώρα στο πλαίσιο των ωρών του εβδομαδιαίου μαθήματος «Σχολική και Κοινωνική Ζωή»,  αλλά και στις ώρες των μαθημάτων της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, των Εικαστικών, της Θεατρικής Αγωγής, της Φυσικής Αγωγής και της Πληροφορικής, στο πλαίσιο της διαθεματικότητας, η οποία διέπει το σχεδιασμό και την υλοποίηση του όλου προγράμματος. Εκτός από τις 12 εκπαιδευτικές παρεμβάσεις που συντελέσθηκαν μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας, το πρόγραμμα πλαισίωσαν αρκετές δράσεις εκτός σχολικού χώρου, όπως η ημέρα τοπικής δράσης (μαθητικός ποδηλατικός γύρος Ηλιούπολης), εκπαιδευτικές επισκέψεις στο Κ.Π.Ε. και στο Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής, η δημιουργία της ταινίας μικρού μήκους με συμμετοχή στον πανελλήνιο μαθητικό διαγωνισμό ταινιών μικρού μήκους «Ένας πλανήτης…μια ευκαιρία». 

Την ομάδα υλοποίησης του σχεδίου εργασίας αποτέλεσαν οι 41 μαθητές και μαθήτριες των Ε’1 και Στ’2 τάξεων του 12ου Δημοτικού Σχολείου Ηλιούπολης. Ο σχεδιασμός των δραστηριοτήτων έγινε με γνώμονα το μαθησιακό και κοινωνικό προφίλ του μαθητικού πληθυσμού, έτσι ώστε να συμμετέχουν ενεργά στην όλη διαδικασία.       

Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός –Μεθοδολογία

Ως παιδαγωγική μέθοδος διδασκαλίας επιλέχθηκε το Σχέδιο Εργασίας (διδακτική μέθοδος project), διότι μέσω αυτού προωθείται η συλλογική δράση των μαθητών, οι διεπιστημονικές συσχετίσεις και διαθεματικές προεκτάσεις της σχολικής γνώσης (Γεωργόπουλος & Τσαλίκη, 2006), αλλά και η σύνδεση της σχολικής γνώσης με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.

Αυτομάτως, ως βασική παιδαγωγική στρατηγική υιοθετήθηκε η ομαδοσυνεργατική μάθηση, η οποία αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της μεθόδου Project και η βιωματική επικοινωνιακή μέθοδος, σύμφωνα με την οποία οι μαθητές μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία τους. Η συνεργατική διερεύνηση που επιχειρήθηκε να πραγματοποιηθεί μέσω του συγκεκριμένου σχεδίου εργασίας για το ποδήλατο, θεωρήσαμε ότι μπορεί να προσφέρει ένα απόλυτα λειτουργικό πλαίσιο για να οργανωθούν ποικίλες διδακτικές δραστηριότητες. Επιπρόσθετα, για την υλοποίηση του προγράμματος αξιοποιήθηκαν συνδυαστικά οι ακόλουθες διδακτικές στρατηγικές: ο καταιγισμός ιδεών (ιδεοθύλελλα), τα παιχνίδια υπόδυσης ρόλων, η μελέτη πεδίου και η μέθοδος έρευνας με υποβολή ερωτήσεων (ερωτηματολόγια).

Όλες οι δραστηριότητες ήταν δομημένες με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί μέσα από αυτές η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών γύρω από σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα. Οι νέες τεχνολογίες αποτέλεσαν το μέσο με το οποίο οι μαθητές εκφράστηκαν δημιουργικά και προσπάθησαν  μέσω αυτών να κινητοποιήσουν το σύνολο της σχολικής κοινότητας, προκειμένου να αναλάβει ενεργό κοινωνική δράση.

Ιδιαίτερη έμφαση και προσοχή δόθηκε στη δημιουργία και σύνθεση των ομάδων εργασίας, οι οποίες διακρίνονταν από ανομοιογένεια και αποτελούνταν από μαθητές διαφορετικών δυνατοτήτων, κλίσεων και ενδιαφερόντων, ούτως ώστε το ανθρωπογενές πλαίσιο μέσα στο οποίο θα εμφανίζονταν οι δραστηριότητες συνεργατικής μάθησης να μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος των μαθητών και να προωθήσει σημαντικά τη μαθησιακή διαδικασία.

Μαθησιακή Στοχοθεσία

Γενικό σκοπό του περιβαλλοντικού προγράμματος αποτέλεσε η δημιουργία ενεργών πολιτών του αύριο, ικανών να αναζητούν και να επιδιώκουν λύσεις μέσα από τη δυναμική συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, Ως επιμέρους στόχοι τέθηκαν οι ακόλουθοι. Οι μαθητές:

- Να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν για το θέμα των μετακινήσεων, της ασφαλούς χρήσης του ποδηλάτου και τα οφέλη από τη χρήση του σε ατομικό, τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

- Να υιοθετήσουν συμπεριφορές φιλικές προς το περιβάλλον σε σχέση με τις μετακινήσεις τους στην πόλη.

- Να γνωρίσουν περιβαλλοντικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες πόλεις σχετικά με τις μετακινήσεις (ατμοσφαιρική ρύπανση και κυκλοφοριακό).

- Να συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση της τοπικής κοινότητας.

- Να αναδειχθεί το θέμα της χρήσης ενέργειας στην καθημερινή ζωή κατά τις μετακινήσεις μας και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από την υπερκατανάλωση και τη χρήση καυσίμων για την παραγωγή της. 

Υλοποίηση του σχεδίου εργασίας

Στη συνέχεια αναφέρονται συνοπτικά οι σημαντικότερες από τις δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν αφενός με τη χρήση εργαλείων Τ.Π.Ε. και αφετέρου με αναλογικά μέσα, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα των μαθητών αναφορικά με το θέμα, όπως αυτά διαμορφώθηκαν κατά τον αρχικό καταιγισμό ιδεών (ιδεοθύελλα).

Το θέμα δόθηκε στους μαθητές μέσα από ένα βίντεο “eco animation”, με  τίτλο “Home Sweet Home”. Το περιεχόμενο του βίντεο, δοσμένο με την τεχνική του "clay animation", πυροδότησε μία συζήτηση γύρω από το σημαντικό περιβαλλοντικό ζήτημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, το οποίο καλούνται να αντιμετωπίσουν οι σύγχρονες πόλεις. Όλοι οι μαθητές συμμετείχαν ενεργά σε ένα εποικοδομητικό διάλογο, ο οποίος ανέδειξε σε μεγάλο βαθμό τις επιπτώσεις που επιφέρει στο περιβάλλον η υπερκατανάλωση από τη χρήση ενέργειας, αλλά και από τη χρήση καυσίμων για την παραγωγή της. Το ποδήλατο, όπως αναμενόταν, αναδείχθηκε ως εναλλακτικό μέσο μετακίνησης για ένα βιώσιμο πλανήτη. Ακολούθησε χωρισμός των μαθητών σε ομάδες και καταιγισμός ιδεών με τη με τη βοήθεια του διαδικτυακού εργαλείου Web 2.0, "webspiration classroom" (http://www.webspirationclassroom.com/),  που επιτρέπει την εννοιολογική χαρτογράφηση. Οι ιδέες συνοψίστηκαν και καταγράφηκαν σε επίπεδο τάξης. Μέσα από αυτή τη διαδικασία οι μαθητές ανέδειξαν τους βασικούς άξονες του προγράμματος (περιβάλλον, κυκλοφοριακή αγωγή, σωματική άσκηση - υγεία, οικονομία).

Έπειτα, προκειμένου οι μαθητές να γνωρίσουν τις μεταβολές και τις φάσεις από τις οποίες πέρασε το ποδήλατο για να αποκτήσει τη σημερινή του μορφή, αφού πρωτίστως συγκέντρωσαν πληροφορίες για το θέμα, σχημάτισαν αρχικά με αναλογικά και έπειτα με ψηφιακά μέσα την ιστορία του ποδηλάτου, κάνοντας χρήση του ψηφιακού εργαλείου “timetoast”  (http://www.timetoast.com/).

Σειρά είχε η δημιουργία προσωπικών ψηφιακών αφηγήσεων με θέμα πρότερες εμπειρίες και αναμνήσεις τους με το ποδήλατο, έτσι ώστε να τοποθετήσουν τον εαυτό τους «μέσα» στο θέμα. Για τη σύνθεση των ψηφιακών αφηγήσεων έγινε χρήση του προγράμματος "windows photostory 3" (http://microsoft-photo-story.en.softonic.com/). Ακόμη, προς αυτή την κατεύθυνση,  ζητήθηκε από τους μαθητές να αποτυπώσουν με αναλογικά μέσα, σε μία ομαδική εικαστική σύνθεση, τις διαδρομές που πραγματοποιούν με το ποδήλατο στη γειτονιά ή γενικά στην πόλη και στη συνέχεια να τις παρουσιάσουν στην υπόλοιπη τάξη.  

Οι μαθητές άρχισαν σιγά σιγά να εξοικειώνονται με τη χρήση της φωτογραφικής μηχανής και την οπτικοακουστική γλώσσα, μέσα από την πραγματοποίηση μιας δραστηριότητας δημιουργίας φωτοαφήγησης. Ειδικότερα, αφού οι μαθητές παρακολούθησαν μία παρουσίαση (διαθέσιμη στη διεύθυνση: http://www.slideshare.net/mariagrigoraki/ss-31299259), όπου επεξηγούσε με απλό τρόπο τα είδη και τη σκοπιμότητα των διαφόρων κινηματογραφικών κάδρων, τους ζητήθηκε να αφηγηθούν μία φανταστική ιστορία μονάχα με 8 φωτογραφίες, έχοντας ως σημείο αναφοράς το ποδήλατο και το περιβάλλον και ήρωες τον ίδιο τους τον εαυτό. Για τη δημιουργία των φωτοκόμιξ αξιοποιήθηκε το ψηφιακό εργαλείο δημιουργίας κόμιξ “comic life” (http://comiclife.com/).

Τα "μέρη του ποδηλάτου", ο "εξοπλισμός του ποδηλάτη για ασφαλή οδήγηση", τα "διάφορα είδη ποδηλάτων" καθώς και τα "περίεργα ποδήλατα ανά τον κόσμο", αποτέλεσαν τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι μαθητές για διάστημα περίπου δύο εβδομάδων (4 διδακτικές ώρες). Αφού κάθε ομάδα επέλεξε το θέμα που την ενδιέφερε, συγκέντρωσε υλικό από έντυπες και διαδικτυακές πηγές, το επεξεργάστηκε και δημιούργησε παρουσιάσεις, αξιοποιώντας το λογισμικό "Microsoft PowerPoint". Στο τέλος, κάθε ομάδα παρουσίασε την εργασία της στις υπόλοιπες.

Λίγες ημέρες πριν από την πραγματοποίηση της εκπαιδευτικής επίσκεψης στο Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής του δήμου Ηλιούπολης, παρουσιάστηκε στους μαθητές εποπτικό υλικό (παρουσίαση) με θέμα "Ποδήλατο με ασφάλεια”, προκειμένου να τους ενημερώσει και να τους προετοιμάσει για ασφαλείς διαδρομές με το ποδήλατο. Μετά τις οδηγίες, οι μαθητές συμπλήρωσαν ανά ομάδα ένα αντίστοιχο φύλλο αξιολόγησης, ώστε να αξιολογηθεί σε τι βαθμό κατέκτησαν όσα έμαθαν. Συμπληρωματικά, προκειμένου οι μαθητές να εξοικειωθούν και να εμπεδώσουν τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας ως ποδηλάτες, αλληλεπίδρασαν με την πολυμεσική εφαρμογή "Μαθαίνω να κυκλοφορώ με ασφάλεια" (http://www.e-yliko.gr/Lists/List40/DispForm.aspx?ID=156). Η συγκεκριμένη εφαρμογή περιλαμβάνει θεωρία και δραστηριότητες ανά τάξη καθώς και αντίστοιχα φύλλα εργασίας σε εκτυπώσιμη μορφή, ενώ προσφέρεται από τη δικτυακή εκπαιδευτική πύλη του Υπουργείου Παιδείας. 

Οι μαθητές και των δύο τάξεων αφού έκαναν έρευνα, δούλεψαν ομαδικά και έφτιαξαν πολυτροπικά άρθρα για την ιστοσελίδα του προγράμματος, με θέμα τις ποδηλατουπόλεις της Ελλάδας και της Ευρώπης. Τα κείμενα που δημιούργησαν θεωρήθηκαν πολυτροπικά, καθότι συνδύαζαν κείμενο πληροφοριακού χαρακτήρα με εικόνες και βίντεο. Ειδικότερα, οι μαθητές της Ε’ τάξης αναζήτησαν πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό για τις ελληνικές πόλεις που διαθέτουν οργανωμένο ποδηλατικό δίκτυο και οι πολίτες τους έχουν εντάξει, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, τη χρήση του ποδηλάτου στην καθημερινότητά τους. Αντίστοιχα, οι μαθητές της Στ’ τάξης, ασχολήθηκαν με τις ευρωπαϊκές πόλεις που διαθέτουν παράδοση στην αστική ποδηλατοδρομία.   

Έπειτα, οι μαθητές συγκέντρωσαν υλικό σχετικό με διάφορους συλλόγους και οργανώσεις που δραστηριοποιούνται για το ποδήλατο σε διάφορες ελληνικές πόλεις, αλλά και στην Ευρώπη και διαμόρφωσαν από κοινού ένα "χάρτη" με ποδηλατικούς συλλόγους, χρησιμοποιώντας το διαδικτυακό εργαλείο "pearltrees" (http://www.pearltrees.com/), το οποίο επιτρέπει τη διαχείριση και οργάνωση συνδέσμων.

Οι μαθητές και των δύο τμημάτων, ετοίμασαν ένα ερωτηματολόγιο,  με στόχο να διερευνήσουν τις στάσεις των μελών της σχολικής κοινότητας και της ευρύτερης τοπικής κοινωνίας, ως προς τη χρήση του ποδηλάτου, την ποδηλατική τους συμπεριφορά, καθώς και την άποψή τους απέναντι στο ενδεχόμενο δημιουργίας ενός δικτύου ποδηλατοδρόμων στο δήμο της Ηλιούπολης. Το ερωτηματολόγιο δημιουργήθηκε με τη βοήθεια του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου της "Microsoft" (Microsoft Word Office), ενώ για τη στατιστική επεξεργασία και εξαγωγή των αποτελεσμάτων αξιοποιήθηκε από τους μαθητές η εφαρμογή της Microsoft για υπολογιστικά φύλλα (Microsoft Excel). Οι μαθητές διαμοίρασαν τα ερωτηματολόγια σε γονείς, σε γείτονες και σε συνομηλίκους τους.

Οι μαθητές, προσεγγίζοντας το θέμα του ποδηλάτου μέσα από την τέχνη, αναζήτησαν στο Διαδίκτυο και συνέλλεξαν πίνακες ζωγραφικής προκειμένου να δημιουργήσουν τη δική τους έκθεση, μέσα στην τρισδιάστατη εικονική πινακοθήκη που προσφέρει το διαδικτυακό εργαλείο “artsteps” (http://www.artsteps.com/). Κάθε ομάδα κλήθηκε να επιλέξει δύο πίνακες ζωγραφικής θέτοντας αισθητικά κριτήρια και να τους προσδώσει τίτλο.

Στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν δύο εκπαιδευτικές επισκέψεις κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, στις οποίες έλαβαν μέρος οι μαθητές και των δύο τάξεων που συμμετέχουν στο project. Η πρώτη επίσκεψη έγινε στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.) Αργυρούπολης, όπου οι μαθητές παρακολούθησαν το ημερήσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα  "Κυκλοφοριακό-Ατμοσφαιρική ρύπανση",  ενώ η δεύτερη στο Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής του Δήμου Ηλιούπολης, όπου μέσα σε ένα περιβάλλον προσομοίωσης πραγματικών συνθηκών κυκλοφορίας στους δρόμους μίας πόλης, οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να εφαρμόσουν στην πράξη όλα όσα έμαθαν γύρω από την οδηγική-ποδηλατική συμπεριφορά μέσα στην τάξη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οργανώθηκε μία ημέρα τοπικής δράσης όπου περιελάμβανε σχολική ποδηλατοπορεία στο κέντρο της Ηλιούπολης. Η δράση αυτή, ανέδειξε το ποδήλατο σε εναλλακτικό τρόπο μετακίνησης, στοιχείο βιώσιμης μετακίνησης στην πόλη, το οποίο γυμνάζει ταυτόχρονα το σώμα μας, ενώ συμβάλει στην εξοικονόμηση ενέργειας, για ένα καθαρότερο περιβάλλον, με λιγότερη  ηχορύπανση. Μετά το τέλος της ποδηλατοπορείας, πραγματοποιήθηκαν στο χώρο διάφορα εργαστήρια. Ενδεικτικά, μία ομάδα μαθητών έγραψε συνεργατικά ένα ψήφισμα, στο οποίο κατέθεσε τις απόψεις της για το τι θέλει από τους γονείς, τους δασκάλους και κυρίως από το Δήμο Ηλιούπολης αναφορικά με την ανάπτυξη ενός δικτύου ποδηλατοδρόμων στην πόλη μας. Έπειτα οι μαθητές συγκέντρωσαν υπογραφές από τους παρευρισκόμενους ενήλικες πολίτες.

Τέλος, με αφορμή το συγκεκριμένο πρόγραμμα με θέμα το ποδήλατο οι μαθητές συμμετείχαν στον 4ο πανελλήνιο μαθητικό διαγωνισμό ταινιών μικρού μήκους "Ένας πλανήτης...μια ευκαιρία".

Ο συγκεκριμένος διαγωνισμός προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή των μαθητών σε όλα τα στάδια δημιουργίας μίας ταινίας. Έτσι οι μαθητές μέσα σε ένα περιβάλλον προσομοίωσης στο χώρο του σχολείου (εργαστήρια οπτικοακουστικής εκπαίδευσης) κατανόησαν με βιωματικό και ταυτόχρονα δημιουργικό τρόπο τα στάδια δημιουργίας μίας ταινίας, το πλήθος των συντελεστών που συμμετέχουν, το ρόλο καθενός αλλά και τις αντικειμενικές δυσκολίες που προκύπτουν κατά τη διαδικασία αυτή. Παράλληλα με το έργο τους επεδίωξαν να ευαισθητοποιήσουν το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ως προς τη χρήση του ποδηλάτου. 

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση συνιστά σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι της μαθησιακής διαδικασίας και αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση, προκειμένου να ανατροφοδοτηθεί η διαδικασία υλοποίησης ενός Σχεδίου Εργασίας, να εντοπισθούν οι δυσκολίες και να γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις (Π.Ι., 2003).

Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, προκειμένου η αξιολογική μεθοδολογία να είναι λειτουργική και να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη δυναμική αναπτυξιακή εικόνα για την πορεία των μαθητών, πραγματοποιήθηκε συνδυασμός  διαμορφωτικής αξιολόγησης και αθροιστικής αξιολόγησης, γεγονός που συνεπάγεται ότι το πρόγραμμα αξιολογήθηκε τόσο κατά τα στάδια υλοποίησής του όσο και στο τελικό στάδιο. Τα μεθοδολογικά εργαλεία που αξιοποιήθηκαν ήταν το ερωτηματολόγιο και η επιτόπια παρατήρηση. Αναλυτικότερα, η διαμορφωτική αξιολόγηση, πραγματοποιήθηκε αφενός μέσω των επιμέρους δραστηριοτήτων και αφετέρου μέσα από τις καταγραφές του ημερολογίου του εκπαιδευτικού (επιτόπια παρατήρηση), το οποίο τηρήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια εκπόνησης του προγράμματος. Όσον αφορά στην αθροιστική αξιολόγηση, αυτή συντελέστηκε μέσα από την συζήτηση που διενεργήθηκε στο πλαίσιο της ολομέλειας της τάξης (επιτόπια παρατήρηση), αφού ολοκληρώθηκε όλο το πρόγραμμα. Ακόμη, αφού ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα μοιράστηκε σε όλους τους μαθητές ένα ανώνυμο ερωτηματολόγιο, με ανοικτού και κλειστού τύπου ερωτήσεις, προκειμένου να ελεγχθεί ο βαθμός επίτευξης των στόχων του προγράμματος.

Με γνώμονα τις απαντήσεις των μαθητών στο ερωτηματολόγιο και τις καταγραφές του ημερολογίου των εκπαιδευτικών το οποίο τηρήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια των παρεμβάσεων, διαπιστώθηκαν τα εξής:

Γενικά:

Οι μαθητές ανέλαβαν πρωτοβουλίες, αυτενέργησαν, έμαθαν πώς να μαθαίνουν συνεργατικά, να επικοινωνούν αποτελεσματικά με το περιβάλλον τους, να προσπαθούν συλλογικά για ένα κοινό στόχο και τελικά διαμόρφωσαν θετική στάση απέναντι στη μάθηση και στο σχολείο. Τόσο ο σχεδιασμός των παρεμβάσεων, όσο και ο χαρακτήρας των αξιοποιούμενων ψηφιακών εργαλείων ευνόησαν την αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και την ψηφιακή συνεργασία των μαθητών. Ενισχυτικά προς αυτό το συμπέρασμα δρουν οι θετικές απαντήσεις των μαθητών στην ερώτηση για το βαθμό ικανοποίησης από τις ομαδικές εργασίες, όπως διαφαίνεται στο ακόλουθο διάγραμμα.

Διάγραμμα 1. Ο βαθμός ικανοποίησης των μαθητών από τις ομαδικές εργασίες.

Επιπλέον, σύμφωνα με τις καταγραφές του ημερολογίου που τηρούσαν οι εκπαιδευτικοί οι μαθητές ενδεικτικά ανέφεραν: «Στην αρχή δυσκολευόμασταν στις ομαδικές εργασίες στον υπολογιστή, όμως με τον καιρό το πρόγραμμα βοήθησε σημαντικά στη βελτίωση της συνεργασίας μας» (μαθήτρια Στ' τάξης), «Πιο πολύ μου άρεσε που δουλεύαμε σαν ομάδα» (μαθητής Στ' τάξης), «Έμαθα να συνεργάζομαι και να δουλεύω ομαδικά» (μαθήτρια Ε' τάξης).

Στις δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν συμμετείχε το σύνολο των μαθητών και των δύο τάξεων. Παράλληλα η παραγωγή κοινού έργου διευκόλυνε τη συμμετοχή όλων, ακόμη και των πιο αδύναμων μαθητών οι οποίοι κατέθεσαν τις απόψεις τους, κάποιες από τις οποίες αξιοποιήθηκαν από την ομάδα, γεγονός που ενίσχυσε σημαντικά την αυτοεκτίμησή τους καθώς και τον ενταξιακό χαρακτήρα των παρεμβάσεων. Ακόμη, οι δυνατότητες που δόθηκαν στους μαθητές για επικοινωνία, αλληλεπίδραση και υιοθέτηση εναλλακτικών τρόπων συνεργασίας, συνέβαλαν στην κοινωνική τους ανάπτυξη. Τα κίνητρα προέκυψαν αυθόρμητα, γεγονός που λειτούργησε ενισχυτικά κυρίως για τους διστακτικούς μαθητές.

Η δημιουργία της ταινίας μικρού μήκους "ρόδα είναι και θυμίζει..."  αναδείχθηκε ως η πιο ενδιαφέρουσα δραστηριότητα για τους μαθητές, γεγονός που κατά πάσα πιθανότητα οφείλεται στο ότι η δράση αυτή ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τους ίδιους, με το οποίο δεν είχαν ασχοληθεί ξανά στο παρελθόν. Δεύτερες στις προτιμήσεις των μαθητών ακολουθούν, σύμφωνα με το γράφημα που ακολουθεί, οι εκπαιδευτικές επισκέψεις στο Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής Ηλιούπολης και στο Κ.Π.Ε. Αργυρούπολης.

Διάγραμμα 2. Οι προτιμήσεις των μαθητών ως προς την πιο ενδιαφέρουσα δραστηριότητα.

Επιπρόσθετα, οι μαθητές αναλαμβάνοντας ρόλο δημιουργού κατά την παραγωγή της ταινίας, ανέπτυξαν δεξιότητες μιντιακού γραμματισμού (media literacy) και δεξιότητες καλλιτεχνικού γραμματισμού (art literacy). Παράλληλα, μέσα από την παραγωγή του δικού τους υλικού, ενισχύθηκε η αυτοπεποίθησή τους και η αίσθηση ανεξαρτησίας τους.

Πέρα από τις γλωσσικές και επικοινωνιακές δεξιότητες που καλλιέργησαν οι μαθητές, ενισχύθηκαν και οι μεταγνωστικές τους δεξιότητες μέσα από την ενεργή εμπλοκή τους σε όλα τα στάδια του διδακτικού project. Οι μαθητές ανέπτυξαν διανοητικές διεργασίες κριτικής σκέψης καθώς για να οδηγηθούν στο τελικό αποτέλεσμα, έπρεπε όχι μόνο να βασιστούν στις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες τους αλλά και να αναλογιστούν τις δεξιότητες που θα πρέπει να αποκτήσουν για να φέρουν σε πέρας το έργο τους.

Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών:

Η πλειονότητα του μαθητικού δυναμικού ήταν ήδη εξοικειωμένη με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, ωστόσο καλλιεργήθηκε σε μεγαλύτερο βάθος ο ψηφιακός γραμματισμός (digital literacy) των μαθητών. Τα παιδιά αξιοποίησαν πληθώρα ψηφιακών μέσων, τα οποία σε συνδυασμό με τις αναλογικού τύπου δραστηριότητες αλλά και τις θεματικές δραστηριότητες πεδίου, αποτέλεσαν μέσο δημιουργικής έκφρασης. Η διεξαγωγή ορισμένων από τις δραστηριότητες με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών έδωσε μια προστιθέμενη αξία στην παραδοσιακή προσέγγιση του υπό διαπραγμάτευση θέματος, ενεργοποίησε τη φαντασία των παιδιών και δημιούργησε επιπλέον κίνητρα στα παιδιά για αλληλεπίδραση και συμμετοχή. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερο εξοικειωμένοι με τις Τ.Π.Ε. μαθητές βοηθούσαν και υπεδείκνυαν τον τρόπο χρήσης στους λιγότερο εξοικειωμένους. Οι ίδιοι οι μαθητές στην αντίστοιχη ερώτηση του ερωτηματολογίου για τη συνδυαστική αλληλεπίδραση με αναλογικού και ψηφιακού τύπου δραστηριότητες απάντησαν σχεδόν όλοι με θετικά σχόλια.

Ως προς την αλλαγή στάσεων και συμπεριφοράς:

Τα παιδιά διερεύνησαν μέσα από διάφορα γνωστικά αντικείμενα το θέμα του ποδηλάτου, αναπλαισιώνοντας τις γνώσεις που είχαν αποκτήσει κατά την αρχική παραδοσιακή επαφή τους με το θέμα. Η επαφή των μαθητών με έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό τους ώθησε να αντλήσουν σημαντικές πληροφορίες και να αποκτήσουν μία πιο σφαιρική εικόνα για τις διαστάσεις και τις συνέπειες σημαντικών περιβαλλοντικών ζητημάτων που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες πόλεις από την υπερκατανάλωση ενέργειας και τη χρήση καυσίμων, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και το κυκλοφοριακό.

Οι διάλογοι που αναπτύχθηκαν ανάμεσα στις ομάδες κατά τη διάρκεια των παρεμβάσεων, φανερώνουν τις γνώσεις και τις στάσεις που αποκτήθηκαν μέσα από την όλη προσέγγιση. Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τις καταγραφές του ημερολογίου των εκπαιδευτικών οι μαθητές ανέφεραν ενδεικτικά: «Αυτό που θα ήθελα από τους άλλους να αλλάξουν σε σχέση με το ποδήλατο, είναι να αρχίσουν να το θεωρούν μέρος της καθημερινότητάς τους για πρακτικούς λόγους όπως η εξοικονόμηση ενέργειας, η οικονομία, η βελτίωση της φυσικής τους κατάστασης και η υγεία τους» (μαθητής Στ' τάξης), «Έμαθα πόσο σημαντικό είναι το ποδήλατο στη ζωή μας και πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος αν όλοι οι άνθρωποι το χρησιμοποιούσαν» (μαθήτρια Στ΄τάξης), «Πιστεύω ότι έμαθα να κυκλοφορώ σωστά με το ποδήλατό μου και θα με ωφελήσει στο να κυκλοφορώ με ασφάλεια» (μαθητής Ε' τάξης), «Θέλω από σήμερα να χρησιμοποιώ συχνότερα το ποδήλατο στις μετακινήσεις μου» (μαθητής Στ΄τάξης), «Θέλω να πείσω τους γονείς μου να πάψουν να χρησιμοποιούν το αυτοκίνητο για να μη ρυπαίνουν το περιβάλλον» (μαθήτρια Ε' τάξης).

Οι μαθητές ενημερώθηκαν και ευαισθητοποιήθηκαν για το θέμα των μετακινήσεων, της ασφαλούς χρήσης του ποδηλάτου και τα οφέλη από τη χρήση του σε ατομικό, τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Η ημέρα τοπικής δράσης, δηλαδή η κοινή ποδηλατοπορεία με τα άλλα σχολεία, απέκτησε ιδιαίτερο νόημα για τους μαθητές, καθότι συνέδεσε τη σχολική με την κοινωνική τους ζωή, ενώ παράλληλα πέτυχε το στόχο της συμβάλλοντας στην ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση της σχολικής και της ευρύτερης τοπικής κοινότητας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Οι μαθητές γνώρισαν τις επιπτώσεις από τη χρήση των ορυκτών καυσίμων στο περιβάλλον, συνειδητοποίησαν την ανάγκη για περιορισμό στο ελάχιστο των μετακινήσεων με αυτοκίνητο και για τη χρήση του ποδηλάτου στην καθημερινή τους ζωή, για να μειωθούν οι εκπομπές αερίων που επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και δημιουργούν την όξινη βροχή. Επίσης προσδιόρισαν τη θετική συμβολή της χρήσης του ποδηλάτου στην υγεία του χρήστη. Ακόμη ασκήθηκαν στη σωστή και ασφαλή χρήση του ποδηλάτου στις παρούσες συνθήκες της πόλης, ενώ συλλογίστηκαν και πρότειναν λύσεις για το μέλλον. Τέλος, διερεύνησαν τα θετικά αποτελέσματα της υιοθέτησης του ποδηλάτου στα οικονομικά του χρήστη και στην Εθνική Οικονομία.

Το Περιβαλλοντικό Σχέδιο εργασίας "Ποδήλατο, τέρμα στη σπατάλη, γυρίζω το πετάλι", αποτέλεσε για τα παιδιά μία πολύ ευχάριστη βιωματική εμπειρία, μέσα από την οποία ενισχύθηκε η αυτοπεποίθησή τους, όχι μόνο γιατί κατάφεραν να συνεργαστούν και να παράγουν τα δικά τους έργα, αλλά και γιατί μέσα από αυτή τη διαδικασία συνειδητοποίησαν την αξία και τα οφέλη του ποδηλάτου αφενός για την υγεία τους και την οικονομία της οικογένειάς τους και αφετέρου για τη διάσωση του πλανήτη. Οι Τ.Π.Ε. συνέβαλλαν σε σημαντικό βαθμό ως προς αυτή την κατεύθυνση, προσδίδοντας μία προστιθέμενη αξία στο υπό διερεύνηση θέμα. Το πρόγραμμα, στο σύνολό του, ανταποκρίθηκε στους εκπαιδευτικούς στόχους που τέθηκαν αρχικά. Τα παιδιά έδειξαν τον ενθουσιασμό τους καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης προγράμματος και συμμετείχαν δυναμικά στις διάφορες δραστηριότητες. 

Βιβλιογραφία

Allesi, S., Trollip, S. (2008). Πολυμέσα και Εκπαίδευση. (Χ. Κουτρούμπα, Μετάφρ.). Αθήνα: Γκιούρδας.

Κatz, L., Chard, S. (2004). Η μέθοδος project: Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της  δημιουργικότητας των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Αθήνα: Ατραπός.

Μiller, G.T. (2006). Περιβαλλοντικές Επιστήμες. Αθήνα: ΙΩΝ

Miller, G.T. (2007). Βιώνοντας στο περιβάλλον Ι – Αρχές Περιβαλλοντικών Επιστημών (9^η έκδ.) (Μ. Ταλαντοπούλου, Μετάφρ.). Αθήνα: ΙΩΝ 

Βοσνιάδου, Σ. (2001). Πώς μαθαίνουν οι μαθητές. Διεθνής Ακαδημία Εκπαίδευσης, Διεθνές Γραφείο Εκπαίδευσης της Unesco.

Γεωργόπουλος, Α.,  Τσαλίκη, Ε. (2006). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg.

Κόκκοτας, Π., Πήλιουρας, Π. (2004). Ο πολυδιάστατος ρόλος των τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας στην εκπαίδευση στις φυσικές επιστήμες. Διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Έρευνα και Πράξη. Έρευνα και Πράξη, τ.10, 4-12.  

Μακράκης, Β. (2000).  Υπερμέσα στην εκπαίδευση. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Ματσαγγούρας, Η. (2006). Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση (2η εκδ). Αθήνα: Γρηγόρη.

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2003).  Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.). Αθήνα: ΥΠΕΠΘ.

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2002). Οδηγός Σχεδίων Εργασίας. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ.

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2011).  Αξιοποίηση των Τεχνών στην Εκπαίδευση. Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης .Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό. Τόμος ΙΙΙ. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ.

Πρέζας, Π. (2003). Θεωρίες μάθησης και εκπαιδευτικό λογισμικό. Αθήνα: Κλειδάριθμος.

Σταμούλης, Ε., Γρίλλιας, Α. & Πήλιουρας, Π. (2008). Αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση μέσω ιστοεξερεύνησης. Μια εφαρμογή στη Μελέτη του προβλήματος του Γλυκού Νερού της Γης. Πρακτικά 4^ου Συνεδρίου ΠΕΕΚΠΕ, Ναύπλιο.

Φέρμελη, Γ., Θεοδωράκη Μ., Χατζηκώστα, Κ., Μαρτίνος, Γ. (2009). Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Αθήνα: ΟΕΔΒ.

Φλογαΐτη, Ε. (2005). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα: Ελληνικές Πανεπιστημιακές Εκδόσεις. 

Οι συγγραφείς

H Μαρία Γρηγοράκη είναι εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης  του κλάδου ΠΕ70  και απόφοιτος του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών «Τ.Π.Ε. Για Την Εκπαίδευση». Διδάσκει σε σχολικές μονάδες της Δημόσιας Εκπαίδευσης και ασχολείται ενεργά με τη δημιουργική αξιοποίηση των σύγχρονων ψηφιακών μέσων για μαθησιακούς σκοπούς, με προσανατολισμό στη μάθηση μέσω ψηφιακού παιχνιδιού (Digital Game Based Learning) και τη μάθηση μέσω φορητών συσκευών (Mobile Media Learning). 

Η Εμμανουέλα Βαμβακά είναι Μαθηματικός και Πληροφορικός με εξειδίκευση στον επαγγελματικό προσανατολισμό. Έχει υπηρετήσει σε σχολεία της Δευτεροβάθμιας και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Έχει επιμορφωθεί στη διδασκαλία των Μαθηματικών μέσω της γλώσσας προγραµµατισµού Mathematica στο Πανεπιστήμιο Karl-Franzens-Universitaet της Αυστρίας, ενώ παράλληλα έχει οργανώσει δειγματικές διδασκαλίες. Είναι συντονίστρια ΚΑ1 και ΚΑ2 Erasmus+ προγραμμάτων με επιμορφωτικές κινητικότητες διδασκόντων και μαθητών στο εξωτερικό.