Θέσεις και προτάσεις της Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε. σχετικά με τη λειτουργία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης το σχ. έτος 2020-21 (υπό συνθήκες πανδημίας COVID-19)

Συγγραφέας:

Ενότητα:

ΘΕΜΑ: «Θέσεις και προτάσεις της Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε. σχετικά με τη λειτουργία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης το σχ. έτος 2020-21 (υπό συνθήκες πανδημίας COVID-19)»

Κυρία Υπουργέ,

Κυρία Υφυπουργέ,

Κυρία Γενική Γραμματέα,

Η ΠΕΕΚΠΕ λειτουργώντας συνθετικά καταθέτει μια σειρά ρεαλιστικών προτάσεων και επισημάνσεων που έχουν προκύψει τόσο από διαβουλεύσεις των Παραρτημάτων της όσο και από προτάσεις των μελών της που έγιναν και κατά τη διεξαγωγή του πρόσφατου 8ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της.

Α. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στις συνθήκες της πανδημίας πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για το ΥΠΑΙΘ αφού:

α) Τα περιβαλλοντικά ζητήματα (όπως η κλιματική κρίση, η ρύπανση και η απώλεια της βιοποικιλότητας κ.ά.) όχι μόνο δεν είναι υποδεέστερα από τα ζητήματα προστασίας της υγείας, αλλά αντίθετα πολλές φορές αποτελούν είτε άμεσες αιτίες πολλών ασθενειών, είτε τα επιδεινώνουν δρώντας συνεργιστικά.

β) Η εξελισσόμενη κλιματική αλλαγή δημιουργεί επιπλέον πίεση όχι μόνο σε μεμονωμένα είδη και στα οικοσυστήματα αλλά και στις ανθρώπινες κοινωνίες, στις οποίες προξενεί εκτεταμένες καταστροφές και εκτοπίσεις πληθυσμών.

γ) Η απώλεια της βιοποικιλότητας θεωρείται από πολλούς επιστήμονες ο υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος για την οικολογική ισορροπία και υποσκάπτει το μέλλον της ανθρωπότητας.

δ) Το παράνομο εμπόριο αγρίων ζώων ή και η εκτροφή και εμπορία οικόσιτων ζώων, μπορεί να υποβοηθήσουν τις προϋποθέσεις για την εξάπλωση ασθενειών αλλά και τη δημιουργία νέων -μεταλλαγμένων μολυσματικών και παθογόνων παραγόντων (μικρόβια, ιοί).

Προτείνεται η έκδοση των σχετικών ετήσιων εγκυκλίων για:

α. υλοποίηση προγραμμάτων Π.Ε. στα Σχολεία (εκδόθηκε στις 9/10/20) και

β. εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά προγράμματα στα ΚΠΕ, να θέτουν τις ανωτέρω θεματικές προτεραιότητες.

Β. Πρέπει να διαφυλαχθεί ο βιωματικός χαρακτήρας της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με δραστηριότητες στο φυσικό περιβάλλον είναι αναντικατάστατη.

Προτείνεται η υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) και σε οικολογικά πεδία στην ύπαιθρο ή σε άλλους ανοιχτούς χώρους εκτός σχολείου (πάρκα, άλση, λόφοι, ρέματα, ακτές, κλπ) στο πλαίσιο των διδακτικών επισκέψεων (όπως προβλέπεται από την ΥΑ Φ.14/89494/ΓΔ4/17-7-20) και σύμφωνα με τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις και μέτρα προστασίας που περιγράφονται στην Δ1α/ΓΠ.οικ. 55339 (ΦΕΚ 3780/τ.Β’/8-9-2020).

Όσον αφορά σε εκπαιδευτικά προγράμματα των ΚΠΕ, αυτά μπορούν να διεξάγονται εξ’ ολοκλήρου στο πεδίο ή και αξιοποιώντας τις εγκαταστάσεις του εκάστοτε ΚΠΕ (εφόσον υπάρχουν οι απαιτούμενοι χώροι και μπορούν να τηρηθούν με ευχέρεια οι βασικοί κανόνες προφύλαξης).

Όσον αφορά σε διδακτικές επισκέψεις των Σχολείων σε οικολογικά και άλλα πεδία εκτός σχολείου, είναι σημαντικό να αξιοποιούνται φυσικά στοιχεία στο κοντινό περιβάλλον του Σχολείου έτσι ώστε: α) να υπάρχει η απαραίτητη διασύνδεση με το τοπικό περιβάλλον και τα περιβαλλοντικά ζητήματα της τοπικής κοινωνίας και β) να περιορίζονται οι μετακινήσεις με άλλα μέσα.

Όσον αφορά στις μετακινήσεις προς τα ΚΠΕ και τα σχετικά οικολογικά πεδία (στα οποία τα ΚΠΕ αναπτύσσουν τα προγράμματά τους) αλλά και προς άλλα πεδία όπου τα Σχολεία επιλέγουν να πραγματοποιήσουν διδακτικές επισκέψεις στην ύπαιθρο, όταν αυτές δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με τα πόδια, θα πρέπει να γίνονται με πούλμαν ή άλλο μέσο σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν για τις μετακινήσεις μαθητών. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το αυξημένο κόστος των μετακινήσεων ανά μαθητή (λόγω του περιορισμένου αριθμού επιβατών στο πούλμαν) προτείνεται ένα μέρος από το σχετικό κονδύλι που διατίθεται για τις μετακινήσεις μαθητών (από το ΥΠΕΣ προς τις Περιφέρειες) να διατίθεται για να επιδοτεί κατά ένα μέρος τις μετακινήσεις σχολικών ομάδων – τμημάτων στο πλαίσιο των προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε.).

Γ. Η χρησιμότητα των ΤΠΕ στην Π.Ε. είναι αναμφισβήτητη.

Προτείνεται η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για τηλεκπαίδευση (συμπληρωματικά προς την δια ζώσης εκπαίδευση), τηλεπιμόρφωση, παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, δικτυώσεις, ανάπτυξη συνεργασιών κ.ά.

Οι τεχνικές δυνατότητες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι:

Χρήση μεθόδων και εργαλείων σύγχρονης εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης (Webex, Zoom κ.ά.)
Χρήση μεθόδων και πλατφορμών ασύγχρονης εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης (Ε-class κ.ά.)
Χρήση online συνεργατικών εργαλείων (Web 2.0) από εκπαιδευτικούς και μαθητές στο πλαίσιο της υλοποίησης και παρουσίασης των προγραμμάτων Π.Ε. (π.χ. εργαλεία δημιουργίας απλών συνεργατικών δικτυακών τόπων όπως ιστολόγια ή wikis ή και πιο σύνθετα συστήματα διαχείρισης μάθησης, καθώς επίσης και εργαλεία συνεργατικής γραφής, εννοιολογικής χαρτογράφησης, παρουσίασης, δημιουργίας ψηφιακών εκπαιδευτικών ιστοριών, δημιουργίας αφισών κλπ)
Δημιουργία διδακτικών σεναρίων και ιστοεξερευνήσεων που μπορούν να λειτουργήσουν και σε δια ζώσης και σε εξ’ αποστάσεως ή και σε μεικτά εκπαιδευτικά προγράμματα.

Σχετικά με την αξιοποίηση των ΤΠΕ επίσης προτείνονται:

Η επιμόρφωση των μελών των παιδαγωγικών ομάδων των ΚΠΕ και των Υπευθύνων Π.Ε./Σ.Δ. στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στην επικοινωνία, στη λειτουργία των θεματικών δικτύων Π.Ε., στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και στα εκπαιδευτικά προγράμματα (των ΚΠΕ)
Απαραίτητη προϋπόθεση για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (επικοινωνία των ΚΠΕ και των Υπευθύνων Π.Ε./Σ.Δ. με σχολεία, εκπαιδευτικούς και μαθητές, δημιουργία ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού, συνεργασίες εξ αποστάσεως) είναι η ανανέωση του εξοπλισμού των ΚΠΕ και των Υπευθύνων Π.Ε./Σ.Δ.
Το πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό που έχει παραχθεί από τα ΚΠΕ να είναι ψηφιοποιημένο και αναρτημένο όλο στο διαδίκτυο. Να δοθεί έμφαση και στη δημιουργία ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού.
Οι ΤΠΕ μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη λειτουργία των θεματικών δικτύων που συντονίζουν τα ΚΠΕ ή/και οι Υπεύθυνοι Π.Ε./Σ.Δ., αλλά και να βοηθήσουν στη δικτύωση εκπαιδευτικών ή φορέων και το ξεκίνημα συνεργειών

Δ. Προτάσεις σχετικά με την επιμόρφωση:

Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι σημαντικό, όπου είναι εφικτό να γίνεται με βιωματικά δια ζώσης σεμινάρια, ιδιαίτερα σε οικολογικά πεδία και ανοιχτούς χώρους ή σε ΚΠΕ, όπου είναι εύκολο να τηρούνται οι βασικές οδηγίες προφύλαξης (υγιεινή χεριών, τήρηση αποστάσεων, χρήση μάσκας) αλλά και άλλες επιπρόσθετες οδηγίες που εφαρμόζονται ανά γεωγραφική περιοχή ή χρονική περίοδο (ανάλογα με την πορεία της επιδημίας σε κάθε τόπο).
Η αξιοποίηση της τηλεπιμόρφωσης με σεμινάρια σύγχρονης ή ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι επιθυμητή και δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής σε εκπαιδευτικούς από πολλές διαφορετικές ή και από απομακρυσμένες περιοχές.
Δεδομένης της σύστασης χρήσης χώρων εκτός τάξης για τη διδασκαλία μαθημάτων, μπορεί η εκτός θυρών εκπαίδευση (outdooreducation) να αποτελέσει (μεταξύ άλλων) θέμα επιμόρφωσης με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για πολλούς εκπαιδευτικούς Α/θμιας και Β/θμιαςΕκπ/σης.

Ε. ΑΛΛΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Οι Περιβαλλοντικές Ομάδες, αλλά και τα Τμήματα των Σχολείων στο πλαίσιο της λειτουργίας τους, να διευκολύνονται στη μετακίνηση τους σε χώρους πρασίνου εκτός Σχολείου προκειμένου να πραγματοποιούν συναντήσεις ή μαθήματα εκτός τάξης αντίστοιχα.
Ανεξαρτήτως των μέσων που αξιοποιούνται (δια ζώσης ή ψηφιακών) είναι σημαντικό η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση να διατηρήσει την «τοπικότητα», να συνεχίσει να είναι εκπαίδευση βασισμένη στον τόπο.
Στην περίπτωση που απαγορεύονται τελείως οι μετακινήσεις των μαθητών, ή που η εξ αποστάσεως τηλεκπαίδευση δεν είναι εφικτή, ίσως κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις να μπορεί να επισκέπτεται η Παιδαγωγική Ομάδα των ΚΠΕ το σχολείο.
Είναι σημαντικό να γίνει διάχυση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία και να ενσωματωθεί στα αναλυτικά προγράμματα όλων των μαθημάτων όχι μόνο σε γνωστικό επίπεδο, αλλά περισσότερο σε επίπεδο μεθοδολογικής διαχείρισης των θεμάτων.

ΣΤ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΚΠΕ ΑΠΌ ΤΟ ΙΝΕΔΙΒΙΜ

Δεδομένης και της έναρξης της χρηματοδότησης των ΚΠΕ από το ΕΣΠΑ, εάν είναι δυνατόν, είναι σημαντικό να προβλεφθούν στο νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο έξοδα για:

Ανανέωση του ηλεκτρονικού εξοπλισμού των ΚΠΕ. Τα περισσότερα ΚΠΕ έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν εδώ και 10 ή 15 χρόνια ενώ κάποια αγγίζουν τα 20 ή και 25 χρόνια. Έτσι σε πολλά ΚΠΕ οι Η/Υ είναι παρωχημένης τεχνολογίας και δεν μπορούν να υποστηρίξουν ούτε την πλατφόρμα σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης WEBEX την οποία έχει υιοθετήσει το ΥΠΑΙΘ.
Προμήθεια λογισμικού και σχετικών προγραμμάτων εφαρμογών Η/Υ που διευκολύνουν την διδακτική πράξη. Ίσως να διερευνηθεί και η δυνατότητα σύναψης κεντρικής συμφωνίας εταιρειών παροχής λογισμικού με το ΥΠΑΙΘ/ΙΝΕΔΙΒΙΜ (π.χ. χρήση Office 365, Teams για εκπαιδευτικά ιδρύματα)
Δυνατότητα χρηματοδότησης και τεχνικής υποστήριξης για ιστοσελίδες & ψηφιακά μέσα ΚΠΕ:
α) φιλοξενία ιστοσελίδων ΚΠΕ
β) αναβάθμιση / συντήρηση ιστοσελίδας γ) αναβάθμισης / συντήρησης ηλεκτρονικού εξοπλισμού ΚΠΕ. (Τα α και β δεν θεωρούνται επιλέξιμες δαπάνες, σύμφωνα με τον νέο Οδηγό Διαχείρισης Πράξης του ΙΝΕΔΙΒΙΜ - Απρίλιος 2020)

Προμήθεια σχετικά νέων ηλεκτρονικών μέσων όπως ψηφιακοί πίνακες ήtablet.
Μετακίνηση του Σχολείου στα ΚΠΕ (ή στα πεδία που τα ΚΠΕ υλοποιούν τα εκπαιδευτικά τους προγράμματά). Εάν είναι εφικτό, η χρηματοδότηση να πηγαίνει απ’ ευθείας στο Σχολείο που πραγματοποιεί τη διδακτική επίσκεψη και όχι μέσω του ΚΠΕ υποδοχής.

Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση επί των παραπάνω προτάσεων

Με εκτίμηση