Περιβαλλοντικά προγράμματα σε μαθητές/τριες Δημοτικού, μέσα από τα παραδοσιακά κτήρια, τα μνημεία και τα έργα τέχνης σε δημόσιους χώρους της Νέας Ιωνίας Αττικής

Περίληψη

Τα περιβαλλοντικά-πολιτιστικά προγράμματα «Η Νέα Ιωνία χτες, σήμερα, αύριο, μέσα από τα μάτια των παιδιών» (2013-14) και «Τα αγάλματα μιλούν» (2015-16) έγιναν στο Ολοήμερο του 4^ου Δ.Σ. Ν. Ιωνίας. Ο σκοπός είναι να συνδεθούν οι μαθητές με τον τόπο που κατοικούν, με συνέπεια την ευαισθητοποίησή τους σε θέματα περιβαλλοντικά- κοινωνικά και την ενεργοποίηση τους για θέματα της κοινότητας. Στο 1ο πρόγραμμα, με αφετηρία τα εναπομείναντα βιομηχανικά κτήρια και μνημεία της πόλης, εξετάστηκε η ιστορία της, το προσφυγικό παρελθόν, σε σύνδεση με το σύγχρονο προσφυγικό δράμα, και έγιναν προτάσεις για το μέλλον. Στο 2ο πρόγραμμα ήρθαν σε επαφή με την ιστορία της πόλης, μέσω των έργων τέχνης στους δημόσιους χώρους. Ανατέθηκε στους μαθητές να επισκεφτούν με τους γονείς τους ένα κτήριο ή έργο τέχνης. Υπήρξε συνεργασία με φορείς και ειδικούς.  Έγινε σύνδεση με τα εικαστικά και τη μουσική. Το αποτέλεσμα παρουσιάστηκε σε εκδήλωση, με έκθεση καλλιτεχνικών και φωτογραφίας.

Λέξεις κλειδιά: ιστορία, κτήρια, έργα τέχνης, δημόσιος χώρος, προσφυγικό

Εισαγωγή

Τα  Προγράμματα:

Α. «Η Νέα Ιωνία χτες, σήμερα, αύριο, μέσα από τα μάτια των παιδιών»

Περίοδος υλοποίησης 12/2013-6/2014 στο Ολοήμερο του 4^ου Δ. Σ. Νέας Ιωνίας

Υπεύθυνη εκπ/κός: Σπυράτου Λιβιεράτου Ευδοκία, ΠΕ70

Συμμετέχοντες εκπ/κοί: Δράγαζη Χρυσάνθη, Μουσικής ΠΕ16.01, Ελευθερίου Μαρουδιά, Καλλιτεχνικών ΠΕ08, Νιάρχος Θοδωρής, Πληροφορικής  ΠΕ19, Σπυρίδωνος Βασιλική, Φυσικής Αγωγής ΠΕ11

Β. «Τα αγάλματα μιλούν»

Περίοδος υλοποίησης: 12/2015-6/2016 στο Ολοήμερο του 4^ου Δ. Σ. Νέας Ιωνίας

Υπεύθυνη εκπ/κός: Σπυράτου Λιβιεράτου Ευδοκία, ΠΕ70

Συμμετέχοντες εκπ/κοί: Γριβοκωστοπούλου Χαρά, Καλλιτεχνικών ΠΕ08, Παπαδοπούλου Ελένη, Θεατρικών Σπουδών ΠΕ32, Πιστιόλας Θοδωρής, Καλλιτεχνικών ΠΕ08, Πουλέτσος Ανδρέας, Μουσικής ΠΕ16.01,  Χωριανοπούλου Ιουλιανή, Πληροφορικής ΠΕ19

Σκοπός προγραμμάτων

Η ιδέα ήταν να ερευνήσουν οι μαθητές/τριες την ιστορία της Νέας Ιωνίας μέσα από τα υπάρχοντα κτήρια και μνημεία, έχοντας ως αφετηρία την παιδική περιέργεια. Το παιδί παρατηρεί κάποιο κτήριο διαφορετικό από τα άλλα π.χ. την Εριουργία στον Περισσό, και ρωτά να μάθει τι είναι.

Ο σκοπός των προγραμμάτων είναι να συνδεθούν οι μαθητές/τριες με τον τόπο στον οποίο κατοικούν, με συνέπεια την ευαισθητοποίησή τους σε θέματα περιβαλλοντικά, καλλιτεχνικά-πολιτιστικά και κοινωνικά και την ενεργοποίηση τους ως υπεύθυνων πολιτών για τα θέματα της κοινότητας.

Στόχοι προγραμμάτων

Οι μαθητές/τριες να:

• Γνωρίσουν τη δημόσια τέχνη που κοσμεί την πόλη
• Εξοικειωθούν με τη γειτονιά τους
• Να γνωρίσουν τους καλλιτέχνες-δημιουργούς
• Να αναγνωρίσουν τα υλικά που είναι φτιαγμένα τα έργα ( π.χ. μάρμαρο, διάφορα μέταλλα)
• Να συνδέσουν την ιστορία της πόλης  με σύγχρονες καταστάσεις και γεγονότα (προσφυγικό ζήτημα)
• Nα αναγνωρίσουν τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη και την ιστορία
• Να προβληματιστούν για τα φαινόμενα βανδαλισμού στους δημόσιους χώρους
• Να αντιληφθούν και να ορίσουν τον δημόσιο χώρο ως έναν χώρο που ανήκει σε όλους και χρήζει σεβασμού και προστασίας
• Να γίνει διαθεματική σύνδεση με το μάθημα της Γλώσσας, της Γεωγραφίας, της Ιστορίας, της Μουσικής, των Εικαστικών και των Θρησκευτικών

Ανάλυση προγραμμάτων

Α. «Η Νέα Ιωνία χτες, σήμερα, αύριο, μέσα από τα μάτια των παιδιών»

Εισαγωγικά, εντοπίσαμε στον χάρτη την Τουρκία κι έγινε λόγος για την προέλευση των κατοίκων της πόλης μας και το βίαιο ξεριζωμό από τις πατρίδες τους. Επίσης, ενημερώθηκαν για το βιομηχανικό παρελθόν της πόλης και πώς οι πρόσφυγες συνέχισαν την παράδοση της ταπητουργίας που έφεραν από τις πατρίδες τους. 

Δραστηριότητες εκτός σχολείου

• Έγινε επίσκεψη στο Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού της πόλης (ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ), όπου οι μαθητές ξεναγήθηκαν, παρατήρησαν αντικείμενα από την καθημερινή ζωή των προσφύγων στη Μικρά Ασία, παραδοσιακές ενδυμασίες, και φωτογραφίες-ντοκουμέντα από την Μικρασιατική Καταστροφή και την εγκατάστασή τους στη Νέα Ιωνία και περιεργάστηκαν τις μηχανές κλωστοϋφαντουργίας που εκτίθενται στο μουσείο.
• Η αρχαιολόγος κ. Όλγα Βογιατζόγλου τους μίλησε για τη βιομηχανική ιστορία της Νέας Ιωνίας , κατά την επίσκεψή μας στην «Καμινάδα», που βρίσκεται δίπλα στο σχολείο μας, καθώς και για το ίδιο το κτήριο του σχολείου, που πιθανολογεί ότι είναι έργο του Πάτροκλου Καραντινού, σημαντικού αρχιτέκτονα στη σχολική αρχιτεκτονική.
• Ανατέθηκε στους μαθητές/τριες να επισκεφτούν με τους γονείς τους το κτήριο ή το μνημείο που τους ανατέθηκε, να το παρατηρήσουν και να το φωτογραφίσουν.

 Δραστηριότητες μέσα στην τάξη

• Όταν ολοκληρώθηκαν οι επισκέψεις με τους γονείς και με το σχολείο, παρουσίασαν στους συμμαθητές τους το κτήριο ή το μνημείο που είχαν αναλάβει.
• Mέσα από video και εικόνες από το διαδίκτυο, έγινε σύνδεση του προσφυγικού παρελθόντος της Νέας Ιωνίας με τη σημερινή εποχή, τους οικονομικούς μετανάστες, αλλά και τους πρόσφυγες  κι εξήλθε με τη συζήτηση το συμπέρασμα ότι ο πόλεμος και η οικονομική κρίση φέρνουν ως αποτέλεσμα τη βίαιη μετακίνηση την πληθυσμών και την, μετά πολλών δυσκολιών, εγκατάστασή τους σε άλλο μέρος, μακριά από την πατρίδα τους.
• Όσο αφορά τη δράση «Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία», έγινε έρευνα από τη συγγραφέα για τις οδούς με ονόματα σχετικά με τη Μικρά Ασία  και τους μαθητές που κατοικούν σε αυτές. Τα παιδιά με τη βοήθεια του εκπ/κού Πληροφορικής πραγματοποίησαν έρευνα στο διαδίκτυο και βρήκαν πληροφορίες για το δρόμο του σπιτιού τους. Έτσι π.χ. ένα παιδί που κατοικεί στην οδό Λυκίας έμαθε ότι η Λυκία είναι περιοχή στη Μικράς Ασίας, την εντόπισε στο χάρτη κι είδε στο διαδίκτυο τους λυκιακούς τάφους για τους οποίους είναι διάσημη η περιοχή.
• Τα παιδιά εντόπισαν τα προβλήματα της σύγχρονης Νέας Ιωνίας και του σχολείου τους, προβληματίστηκαν πάνω σε αυτά, πρότειναν λύσεις και οραματίστηκαν μία πόλη φιλική για τους κατοίκους της.
• Στον εικαστικό τομέα οι μαθητές/τριες αναπαράστησαν τον προσφυγικό οικισμό, στον οποίο πολλοί από αυτούς κατοικούν, με χαρτονένια κουτάκια από τον κάδο ανακύκλωσης, ζωγράφισαν την «Καμινάδα», έτσι όπως την βλέπουν καθημερινά από το προαύλιο του σχολείου και τέλος φιλοτέχνησαν έργα εμπνευσμένα από το δράμα των σύγχρονων προσφύγων.
• Με τη μουσικό τραγούδησαν  μικρασιάτικα τραγούδια.
•  Mε την καθοδήγηση της Εκπ/κού Φυσικής Αγωγής, χόρεψαν χορούς , από την περιοχή της Μικράς Ασίας.
• Προετοιμάστηκαν να παρουσιάσουν την εκδήλωση στο τέλος της σχολικής χρονιάς στους μαθητές/τριες όλου του σχολείου και στους γονείς.
•  Το Ολοήμερο παρουσίασε το πρόγραμμα σε εκδήλωση στην αίθουσα του Συνεδριακού Κέντρου του Δήμου Νέας Ιωνίας. Κατά τη διάρκεια της γιορτής το κάθε παιδί παρουσίαζε στο κοινό το άγαλμά του κι ανέφερε μερικές πληροφορίες στο κοινό γι’ αυτό. Ενδιάμεσα, όλα τα παιδιά τραγουδούσαν και χόρευαν ή παρουσίαζαν δρώμενα.
• Τα έργα τους και οι φωτογραφίες τους πλαισίωσαν την παρουσίαση, που έγινε στο τέλος της σχολικής χρονιάς.

 Β. «Τα αγάλματα μιλούν»

Δραστηριότητες εκτός σχολείου

• Ζητήθηκε η συνεργασία των γονέων. Ανταποκρίθηκαν πρόθυμα. Τους δόθηκε μία επιστολή που τους εξηγούσε αναλυτικά τι θα κάνουμε.
• Σε κάθε παιδί του ολοήμερου «ανατέθηκε» ένα έργο τέχνης, δόθηκε μία φωτογραφία, διεύθυνση στην οποία βρίσκεται αυτό και μία φόρμα καταγραφής του έργου με στοιχεία, όπως το όνομα του αγάλματος, και του καλλιτέχνη, αν υπάρχουν επιγραφές  κ.α..
• Τα παιδιά επισκέφτηκαν με τους γονείς τους το έργο τους και συμπλήρωσαν τη φόρμα.
• Επίσης φωτογράφισαν το έργο μόνο του ή με τον εαυτό τους.
• Πήραν συνέντευξη από συγγενείς της ζωγράφου και συγγραφέως Σούλης Σουρή και ήρθαν σ’ επαφή με το έργο της (πίνακες, βιβλία).
• Οι γονείς αγάπησαν το πρόγραμμα κι έκαναν έρευνα στο διαδίκτυο για τους καλλιτέχνες, το έργο και το πρόσωπο που τυχόν απεικονίζεται, με δική τους πρωτοβουλία.

Δραστηριότητες μέσα στην τάξη

• Προβολή των έργων στον προτζέκτορα κι ενημέρωση γι’ αυτά, σε όλο το Ολοήμερο, από τα ίδια τα παιδιά
• Συγγραφή μικρών κειμένων με βάση τις συμπληρωμένες φόρμες, με βασικές πληροφορίες (τίτλος έργου, δημιουργός, περιοχή, υλικό κατασκευής και, αν απεικονίζεται πρόσωπο, την ιδιότητά του)
•  Κατασκευή «τουριστικού οδηγού» με τα έργα τέχνης που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους της πόλης  με τα ίδια κείμενα που οι μαθητές συνέγραψαν
• Προετοιμασία ερωτήσεων για συνάντηση με τον καλλιτέχνη Αλέξανδρο Βάλβη.
• Συνάντηση με τον καλλιτέχνη, συνέντευξη από τους μαθητές και παρουσίαση του έργου του με υλικό από βίντεο που ο ίδιος ετοίμασε για τη συνάντηση

Στο μάθημα των εικαστικών

• Παρουσίαση έργων γλυπτικής από το διαδίκτυο σε εικόνες και video, με ποικιλία υλικών και διαστάσεων
• Γνωριμία με τα υλικά της γλυπτικής, όπως ακατέργαστο μάρμαρο, μέταλλα, πηλός, κ.α.
• Δημιουργία έργων γλυπτικής, ζωγραφικής , κολάζ με έμπνευση από τα έργα τέχνης της πόλης και πόστερ με συνθήματα για το σεβασμό του δημόσιου χώρου

Στο μάθημα της Θεατρικής Αγωγής

Συγγραφή και παρουσίαση δρώμενου σχετικού με τον βανδαλισμό των αγαλμάτων και παρουσίαση διασκευασμένου από την ίδια αποσπάσματος από τους «Όρνιθες», σε σχέση με το έργο τέχνης «Τα πουλιά» που βρίσκεται στο σταθμό της Νέας Ιωνίας.

Στο μάθημα της Μουσικής

Ερμηνεία τραγουδιών και παρουσίαση χορών που συνδέονται με συγκεκριμένα έργα τέχνης , όπως το «Βράχο-βράχο» με την προτομή του Καζαντζίδη, το «Αραμπάς περνά» με τον Επίσκοπο Πατάρων Μελέτιο και το «Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω» με το άγαλμα για τις Χαμένες πατρίδες και την Τεφροδόχο με το χώμα από τη Μικρά Ασία.

• Προετοιμασία παρουσίασης της εκδήλωσης στο τέλος της σχολικής χρονιάς στους μαθητές/τριες όλου του σχολείου και στους γονείς.
• Παρουσίαση του προγράμματος από το Ολοήμερο σε εκδήλωση, στην αίθουσα του Συνεδριακού Κέντρου του Δήμου Νέας Ιωνίας. Κατά τη διάρκεια της γιορτής κάθε παιδί παρουσίαζε στο κοινό το άγαλμά του κι ανέφερε μερικές πληροφορίες στο κοινό γι’ αυτό. Ενδιάμεσα, όλα τα παιδιά τραγουδούσαν και χόρευαν ή παρουσίαζαν δρώμενα.
• Έκθεση των εικαστικών έργων των παιδιών και των φωτογραφιών που τράβηξαν στην αρχή του προγράμματος, στην αίθουσα της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας.

Μεθοδολογία

Και τα δύο προγράμματα, «Η Νέα Ιωνία χτες, σήμερα, αύριο, μέσα από τα μάτια των παιδιών» και το «Τα αγάλματα μιλούν» πραγματοποιήθηκαν με τους μαθητές/τριες του Ολοήμερου. Ο αριθμός των παιδιών που συμμετείχαν ήταν 55 παιδιά, κατά μέσο όρο, την κάθε χρονιά.

Είναι δύο αλληλένδετα προγράμματα, τόσο από πλευράς θεματολογίας, όσο και από την πλευρά του σκοπού και των επιδιωκόμενων στόχων. Επίσης, το δεύτερο πρόγραμμα είναι συνέχεια του πρώτου, αφού το συμπληρώνει και δίνει έμφαση στη λεπτομέρεια.

Πολλοί μαθητές/τριες του σχολείου μας, του 4^ου Δημοτικού Νέας Ιωνίας  είναι αλλοεθνείς, παιδιά κυρίως οικονομικών μεταναστών από διάφορες χώρες του κόσμου, σε ποσοστό περίπου 40%, που στο Ολοήμερο ανεβαίνει ακόμη περισσότερο και συνθέτει ένα αληθινά πολυπολιτισμικό μωσαϊκό.

Επίσης, πρέπει να τονιστεί ότι πρόκειται για παιδιά διαφορετικών ηλικιών, με τον αριθμό των παιδιών των μικρών τάξεων να υπερτερεί σημαντικά. Η συνεργασία των μικρών με τους μεγάλους σε ένα κοινό πρόγραμμα αντιμετωπίστηκε ως μια ακόμη πρόκληση από τους συμμετέχοντες εκπ/κούς.

Όπως αναφέρθηκε, πολλά από τα  παιδιά στο Ολοήμερο είναι από οικογένειες οικονομικών μεταναστών και το ενδιαφέρον είναι ότι αρκετά από αυτά μένουν σε προσφυγικές κατοικίες που έχουν εγκαταλείψει οι μόνιμοι κάτοικοι και έχουν νοικιάσει οι γονείς τους, λόγω φθηνών ενοικίων, αλλά και εγγύτητας με τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο. Έτσι η σύνδεση με το προσφυγικό παρελθόν ήταν άμεση.

Πριν ξεκινήσουμε, έγινε από τη συγγραφέα καταγραφή των μνημείων και των κτηρίων της πόλης για το πρόγραμμα «Η Νέα Ιωνία χτες, σήμερα, αύριο, μέσα από τα μάτια των παιδιών» και καταγραφή των έργων τέχνης που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους, όπως σε πλατείες, πάρκα και στον ηλεκτρικό. Η καταγραφή έγινε με επιτόπια επίσκεψη, έρευνα στο διαδίκτυο και συνεργασία με τοπικούς φορείς (Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού, Ένωση Σπάρτης Μικράς Ασίας).

Μία ακόμη δυσκολία που χρειάστηκε να ξεπεράσουμε ήταν ότι και στις δύο περιπτώσεις των προγραμμάτων, λόγω της ιδιαιτερότητας του Ολοήμερου, δεν υπήρχε δυνατότητα για επισκέψεις στα μνημεία ή στα κτήρια που μελετήσαμε.

Δύο επισκέψεις οργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν από το σχολείο κατά τη διάρκεια του προγράμματος «Η Νέα Ιωνία χτες, σήμερα, αύριο, μέσα από τα μάτια των παιδιών», η πρώτη στο ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. και η δεύτερη στην «Καμινάδα», απομεινάρι εργοστασίου ταπητουργίας, δίπλα στο σχολείο.

Κατά τη διάρκεια του  προγράμματος «Τα αγάλματα μιλούν» δεν έγινε καμία επίσκεψη με το Ολοήμερο.

Επομένως, αναγκαστικά η ευθύνη για την επίσκεψη στα κτήρια και στα έργα τέχνης ανατέθηκε στους γονείς. Και στις δύο περιπτώσεις, πριν ξεκινήσουμε να δουλεύουμε με τα παιδιά, έγιναν ενημερωτικές συναντήσεις με τους γονείς και μοιράστηκε ένα φυλλάδιο, όπου περιγράφονταν αναλυτικά ο σκοπός του προγράμματος, καθώς και η δική τους συνεισφορά σ’ αυτό.

Όλοι τους, Έλληνες κι αλλοδαποί, αγκάλιασαν αυτή τη δράση. Πρόθυμα συμμετείχαν και συνόδευαν τα παιδιά τους να δουν τα έργα και να τα φωτογραφίσουν. Η ανταπόκρισή τους ήταν συγκινητική, ειδικά κάποιων που έφτασαν στο σημείο να συμμετέχουν ενεργά, προτείνοντας και υλοποιώντας συγκεκριμένες δράσεις, όπως να αναζητήσουν συγγενείς της συγγραφέως και ζωγράφου Σούλης Σουρή (η προτομή της βρίσκεται στον Περισσό), για να τους πάρουν τα παιδιά τους συνέντευξη για το έργο της. Κάποιοι ζήτησαν τον κατάλογο με όλα τα αγάλματα, για να επισκεφτούν οικογενειακώς.

Νομίζω πως αυτό συνέβη, γιατί μέσω των επισκέψεων συνδέθηκαν με τα παιδικά τους χρόνια, τότε που έπαιζαν με τους φίλους τους στις πλατείες της πόλης μας. Για τους οικονομικούς μετανάστες, επιπλέον, ήταν μια ευκαιρία να παρατηρήσουν το περιβάλλον και τη λεπτομέρειά του από μια άλλη σκοπιά, που συχνά μέσα στο άγχος και το στρες της μεγαλούπολης μας διαφεύγει.

Για τη διανομή των έργων στους μαθητές/τριες χρειάστηκε να ληφθεί υπόψη η διάθεση των γονιών, το είδος της εργασίας τους (αν έχουν δηλαδή ελεύθερο χρόνο) και αν διαθέτουν αυτοκίνητο.

Σε ελάχιστους μαθητές/τριες, με γονείς χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, ανατέθηκαν έργα πολύ κοντά στο σχολείο και χρειάστηκε να τους συνοδεύσει η συγγραφέας, να επισκεφτούν το άγαλμά τους και να φωτογραφηθούν με αυτό, προκειμένου να συμμετέχουν ισότιμα στο πρόγραμμα.

Από τα παιδιά δε ζητήθηκε να αποστηθίσουν κατά την προετοιμασία της παρουσίασης στο κοινό, κανένα κείμενο, αντίθετα η παρότρυνση ήταν να κάνουν ανάγνωση, αφού κάποια είναι αλλόγλωσσα και δυσκολεύονται με τον προφορικό λόγο. Στο τέλος, όμως, όλα ήθελαν να πουν το κείμενό τους απ’ έξω και ζητούσαν να τους το επιτρέψουμε.

Σε μία περίπτωση που, από αβλεψία της συγγραφέως, σε αλλόθρησκο μαθητή ανατέθηκε η προτομή ενός ιερέα, έγινε πρόταση για αλλαγή έργου. Όμως, εκείνος δε δέχτηκε, λέγοντας «Δε θέλω να αλλάξω, κυρία, είναι το δικό μου άγαλμα». Με αυτό φωτογραφήθηκε και το αποτύπωσε με μοναδικό τρόπο στο χαρτί, ας ήταν η προτομή ενός αλλόθρησκου ιερέα.

Ένα άλλο σημείο που πρέπει να τονιστεί είναι η συνεργασία πολλών ειδικοτήτων, δηλαδή δασκάλας και εκπ/κών Εικαστικών, Μουσικής, Θεατρικής Αγωγής, Φυσικής Αγωγής και Πληροφορικής. Αυτή η συνεργασία είναι απαραίτητη, αν θέλουμε να συνδέσουμε το θέμα με πολλούς τομείς, τα παιδιά να αγαπήσουν την τέχνη, τον πολιτισμό και να σεβαστούν την ιστορία και κατ’ επέκταση το περιβάλλον και τους συνανθρώπους τους. Είναι ειδικοί, ο καθένας στον τομέα του, και η συμβολή τους προσθέτει ποιότητα στο εκπαιδευτικό έργο.

Η συνεργασία υπήρξε άψογη. Ο γενικός σχεδιασμός, η σύνδεση των αντικειμένων και ο συντονισμός γινόταν από τη συγγραφέα. Ο/Η κάθε εκπ/κός είχε την ευθύνη για τον τομέα της ειδικότητάς του, όμως, όλοι είχαν το δικαίωμα να προτείνουν ιδέες και λύσεις μέσα σε ένα κλίμα γόνιμου διαλόγου.

Τα προγράμματα ξεκίνησαν και στις δύο περιπτώσεις πριν τα Χριστούγεννα και ολοκληρώθηκαν στο τέλος της σχολικής χρονιάς, με παρουσίαση σε όλο το σχολείο στους γονείς, αλλά και σε εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Η παρουσίαση των προγραμμάτων έδωσε μεγάλη ικανοποίηση στους μαθητές/τριες, αφού είχαν την ευκαιρία να μιλήσουν για όσα τους απασχόλησαν όλη τη χρονιά, αλλά και να δείξουν κομμάτια από την πόλη τους που τα αγάπησαν κι έγιναν δικά τους.

Συνεργασία με φορείς και ειδικούς

• Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού, επίσκεψη στο μουσείο
• Ένωση Σπάρτης Μικράς Ασίας, φιλοξενία της έκθεσης καλλιτεχνικής δημιουργίας και φωτογραφίας των μαθητών
• Όλγα Βογιατζόγλου, αρχαιολόγος, συγγραφέας πολλών άρθρων για τη βιομηχανική ιστορία της Νέας Ιωνίας
• Αλέξανδρος Βάλβης , καλλιτέχνης, δημιουργός του έργου «Η ιστορία της Πισιδίας» στο σταθμό της Νέας Ιωνίας

 Συμπεράσματα

• Η αποτίμηση προγράμματος ήταν θετική και έγινε με ερωτηματολόγιο.
• Όλοι οι μαθητές/τριες συμμετείχαν με πολύ κέφι σε όλες τις δραστηριότητες, καθώς και στην προετοιμασία της εκδήλωσης.
• Επίσης οι γονείς αγκάλιασαν το πρόγραμμα, ίσως, γιατί τους έφερε στο νου μνήμες από την ιστορία της πόλης κι από τα παιδικά τους χρόνια.

Βιβλιογραφία-Διαδίκτυο

https://glypto.wordpress.com/

http://www.neaionia.gr/

http://www.monumenta.org/

http://archive.ert.gr

Η Σπυράτου-Λιβιεράτου Ευδοκία είναι Δασκάλα ΠΕ70, 4^ο Δημοτικό Σχολείο Νέας Ιωνίας Αττικής