Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, προϊόν μιας διαδικασίας πολυμερών συζητήσεων

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το 2015 υπήρξε σταθμός για την παγκόσμια κοινότητα καθώς σηματοδότησε το τέλος των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας και την υιοθέτηση των Νέων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Κατά την Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής Rio+20 για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (2012), έγινε μια προσπάθεια αποτίμησης της εμπειρίας που αποκομίστηκε από την υλοποίηση των Αναπτυξιακών Στόχων (2000-2105). Στις πολυμερείς συζητήσεις που διεξήχθησαν, πριν και κατά τη Διάσκεψη, για την προετοιμασία του τελικού προϊόντος “The Future WE Want”, διαπιστώθηκαν τα κενά και οι παραλήψεις του προηγούμενου πλαισίου δράσης και αποφασίστηκε η δημιουργία ενός νέου πλαισίου το οποίο  θα έπρεπε να έχει  οικουμενικό χαρακτήρα, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι προκλήσεις έχουν πλέον παγκόσμια διάσταση και αφορούν όλο τον πλανήτη. Η διαδικασία διαμόρφωσης των νέων Στόχων περιλάμβανε μια σειρά πολυμερών και πολυεπίπεδων συζητήσεων, όπου είχαν τη δυνατότητα να εκφραστούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, μέσα από ένα  συμμετοχικό διάλογο. Αποτέλεσμα των συζητήσεων αυτών ήταν η υιοθέτηση το 2015 των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) κατά τη Σύνοδο Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών. Οι ΣΒΑ συνθέτουν τη νέα  παγκόσμια αναπτυξιακή ατζέντα με ορίζοντα  το 2030, θέτουν το πλαίσιο υλοποίησης για τις κυβερνήσεις και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, που θα πρέπει να εργαστούν από κοινού, με στόχο την εξάλειψη της φτώχιας, την κοινωνική ευημερία και την προστασία  του πλανήτη.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το Σεπτέμβριο του 2015 πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη, ως υψηλού επιπέδου ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, Σύνοδος Κορυφής με κύριο θέμα την Ατζέντα 2030 και την υιοθέτηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (United Nations, 2015). Πρόκειται για μια παγκόσμια συμφωνία για την ανάπτυξη, την ευημερία και την καταπολέμηση της φτώχιας, την πρώτη  όπως χαρακτηρίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2015). Η νέα συμφωνία, μετά από την εμπειρία δεκαπέντε ετών, έρχεται να συμπληρώσει και να βελτιώσει τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας που είχαν υιοθετηθεί το 2000 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (Δηλάρη, 2015).

Το παρόν άρθρο εστιάζει στον οικουμενικό χαρακτήρα των νέων Στόχων και του πλαισίου εφαρμογής τους, φωτίζοντας κυρίως τη διαδικασία  διαμόρφωσης αυτού του πλαισίου, καθώς παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότιοι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης προέκυψαν μέσα από συζητήσεις στις οποίες εκφράστηκαν πολλοί δρώντες σε διεθνές επίπεδο, δίνοντας ένα χαρακτήρα διαδικασίας υποβολής προτάσεων από τη βάση (bottom up). Πιο συγκεκριμένα, προέκυψαν από συζητήσεις και υποβολή προτάσεων των ενδιαφερόμενων μερών (stakeholders) δηλαδή κράτη-μέλη, μεγάλες κοινωνικές ομάδες[1],  διεθνείς οργανισμοί, οργανισμοί του  συστήματος  των Ηνωμένων Εθνών, κοινωνία των  πολιτών. Οι απόψεις των ομάδων αυτών συμπεριελήφθησαν στην τελική πρόταση, γεγονός που δίνει στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης το χαρακτηριστικό μια παγκόσμιας συναίνεσης. Οι δείκτες που συνοδεύουν κάθε στόχο και υποστόχο, συγκεκριμενοποιούν το πλαίσιο υλοποίησης (United Nations, 2015a).

Το πρώτο μέρος του άρθρου αναφέρεται στην Σύνοδο Κορυφής του Ρίο το 2012, αναλύοντας την πορεία προς το κείμενο (outcome document) από το οποίο προέκυψε η διαδικασία της διαμόρφωσης των Νέων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η Ομάδα Υψηλού Επιπέδου Επιφανών Προσωπικοτήτων η οποία συστάθηκε από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών προκειμένου να θέσει το πλαίσιο της νέας Αναπτυξιακής Ατζέντας μετά το 2015. Στο τρίτο μέρος αναφέρεται το έργο της Ανοιχτής Ομάδας Εργασίας για τη διαμόρφωση των Στόχων και τέλος στο τέταρτο μέρος επιχειρείται μια προσέγγιση της περίπτωσης της εκπαίδευσης.

ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΚΟΡΥΦΗΣ RIO +20

Είκοσι χρόνια μετά την πρώτη Σύνοδο του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη στο Ρίο και 10 χρόνια μετά τη Σύνοδο του ΟΗΕ για την Αειφόρο Ανάπτυξη στο Γιοχάνεσμπουργκ, πραγματοποιήθηκε, 20-22 Ιουνίου 2012 στο Rio de Janeiro της Βραζιλίας, η Παγκόσμια Σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών γνωστή ως «Rio+20». Στόχοι της συνάντησης ήταν η εξασφάλιση πολιτικής δέσμευσης για θέματα αειφόρου ανάπτυξης, η αξιολόγηση της μέχρι τότε προόδου, η εξέταση των δυσκολιών που εξακολουθούσαν να υπάρχουν σχετικά με την εφαρμογή των υφιστάμενων συμφωνιών (Millennium Development Goals)και ηαντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων. Σημαντικά θέματα που τέθηκαν προς συζήτηση ήταν η πράσινη οικονομία στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης, η εξάλειψης της φτώχειας (green growth in the context of sustainable development and poverty eradication) και το θεσμικό πλαίσιο για την παγκόσμια διακυβέρνηση (governance) για την αειφόρο ανάπτυξη (institutional framework for sustainable development-IFSD).

Μετά από τις προτάσεις που υπέβαλαν  τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ, η αρμόδια Γραμματεία για τη Σύνοδο (UNDESA), εκπόνησε σχέδιο κειμένου (Zero draft), ως προϊόν της Συνόδου, το οποίο αποτέλεσε αντικείμενο πολυμερών διαπραγματεύσεων. Το «Zero draft» είχε τίτλο «Το μέλλον που θέλουμε (TheFutureWeWant)», και περιλάμβανε αρχικά πέντε (5) Κεφάλαια: Εισαγωγή, Προβλήματα και Όραμα, Ανανέωση της Πολιτικής Δέσμευσης, Πράσινη Οικονομία, Θεσμικό πλαίσιο, Πλαίσιο δράσης και παρακολούθησης.

Οι συζητήσεις, που διήρκησαν ένα εξάμηνο, έγιναν σε πολλά  επίπεδα: διακυβερνητικές διαπραγματεύσεις, συζητήσεις κοινωνικών ομάδων και άλλων ενδιαφερομένων μερών, συζητήσεις εντός ΕΕ και συζητήσεις σε όργανα του ΟΗΕ.

Οι προτάσεις των ενδιαφερομένων μερών  αποτυπώθηκαν σε πίνακα[2] (matrix) και στη συνέχεια τέθηκαν προς συζήτηση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέβαλε συντονισμένες θέσεις οι οποίες διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας Διεθνών Περιβαλλοντικών Θεμάτων (WPIEI/Global) του Συμβουλίου της ΕΕ  (European Union, 2012).

Από ελληνικής πλευράς παρακολουθούσε τις διαπραγματεύσεις, σε επίπεδο ΟΗΕ, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία στη Νέα Υόρκη σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος που ήταν ο συντονιστικός φορέας σε εθνικό επίπεδο και προωθούσε τις εθνικές θέσεις .Τα Υπουργεία Παιδείας και Περιβάλλοντος πρόβαλαν και στήριζαν τις ελληνικές θέσεις και μέσω άλλων οργανισμών όπως η Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (UNECE), στην οποία η Ελλάδα έπαιζε σημαντικό ρόλο[3].

Από το Rio+20 προέκυψε η διαμόρφωση  των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals) και η δημιουργία του θεσμικού πλαισίου (καταργήθηκε η Επιτροπή για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και ιδρύθηκε το Πολιτικό Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου (High Level Political Forum). Στο τελικό κείμενο με τίτλο “The Future We Want” (United Nations, 2014) υπογραμμίστηκε ότι οι νέοι στόχοι θα έπρεπε να έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα και να μπορούν να εφαρμοστούν από όλες τις χώρες καθώς η υλοποίηση θα ήταν ευθύνη η των κυβερνήσεων με ενεργό συμμετοχή όλων των stakeholders[4]. Επιπλέον, αποφασίστηκε η δημιουργία μιας διαφανούς διακυβερνητικής διαδικασίας που θα οδηγούσε στην ανάπτυξη και  διαμόρφωση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και που θα ήταν ανοιχτή σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη[5].

1. ΟΜΑΔΑ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΩΝ

Το 2012, έχοντας ξεκινήσει τις διαδικασίες για τη διαμόρφωση των νέων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών ίδρυσε μια παράλληλη διαδικασία:  μια Ομάδα είκοσι έξι (26) Επιφανών προσωπικοτήτων (United Nations, 2012a),τα  μέλη της οποίας προέρχονταν από κυβερνήσεις, τον ιδιωτικό τομέα, την ακαδημαϊκή κοινότητα, την κοινωνία των πολιτών και τη νεολαία, τηρώντας τις απαραίτητες γεωγραφικές και ισότητας φύλου ισορροπίες[6]. Η Ομάδα αυτή λειτούργησε ως συμβουλευτικό όργανο προς το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών προκειμένου να συμβάλλει στη διαμόρφωση της νέας παγκόσμιας τολμηρής και συγχρόνως πρακτικής ατζέντας μετά το 2015.

Στην έκθεση την οποία υπέβαλαν το Μάιο του 2013 με τίτλο « Μια νέα παγκόσμια συνεργασία: εξάλειψη της φτώχιας και μετασχηματισμός των οικονομιών μέσα από την αειφόρο ανάπτυξη»[7] περιέγραφαν πέντε μεταβολές (transformative shifts) που θα ήταν δυνατόν να ισχύουν και για τις αναπτυσσόμενες και για τις αναπτυγμένες χώρες (United Nations, 2013a). Αυτό το σημείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας αφορούσαν μόνον τις αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ η νέα ατζέντα θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται από οικουμενικότητα σύμφωνα και με τα αποτελέσματα του Rio+20.

Η Ομάδα ακολούθησε ευρείες διαβουλεύσεις, σύμφωνα με τους όρους σύστασής της: εθνικές και παγκόσμιες διαβουλεύσεις υπό την αιγίδα του UNDG[8], περιφερειακές διαβουλεύσεις που ανέλαβαν οι Περιφερειακές Επιτροπές, διαβουλεύσεις με επιχειρήσεις και τον ιδιωτικό τομέα με την καθοδήγηση του UN Global Compact[9] και απόψεις της επιστημονικής και ακαδημαϊκής κοινότητας όπως μεταφέρθηκαν μέσα από το Δίκτυο για την Αειφόρο Ανάπτυξη[10]. Επιπλέον, συμμετείχαν 5.000 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, 250 ανώτερα διευθυντικά στελέχη ενώ υπεβλήθησαν πολιτικές συνόψεις, έρευνες, προτάσεις από άλλους εταίρους[11].

Η Ομάδα αφού ολοκλήρωσε το έργο της κατέληξε στη διαπίστωση ότι η παγκόσμια κοινότητα δεν μπορεί να προχωρήσει ακολουθώντας τα ίδια βήματα. Περιέγραψαν το όραμά τους ως μία ατζέντα παγκόσμια, ικανή να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του 21αι[12], η οποία  εστιάζει στον άνθρωπο και  τον πλανήτη.

2. ΑΝΟΙΧΤΗ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Open Working Group /OWG)

Όπως προαναφέρθηκε,  μία από τις διαδικασίες που προέκυψαν από το Rio+20 ήταν οι Νέοι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης. των Ηνωμένων Εθνών,

Τον Ιανουάριο του 2013, ιδρύθηκε από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών η Ανοιχτή Ομάδα Εργασίας (Open Working Group)[13]. Αποτελείτο από 30 εκπροσώπους κρατών-μελών από τις πέντε περιφερειακές ομάδες των Ηνωμένων Εθνών, λαμβάνοντας υπόψη την ισόνομη και ισορροπημένη γεωγραφική εκπροσώπηση. Οι θέσεις στην Ομάδα ήταν μόνον τριάντα αλλά μοιράστηκαν καθώς οι ενδιαφερόμενες χώρες ήταν εβδομήντα (Monkelbaan  2018, 1.2.1). Έτσι, προτάθηκε ένα καινοτόμο σύστημα  τριπλών εκπροσωπήσεων δηλαδή τρείς έως τέσσερεις χώρες μπορούσαν να μοιράζονται μία θέση διαδοχικά[14]. Υπήρχε επίσης η δυνατότητα των συνδεδεμένων μελών και έτσι αναπτύχθηκαν περισσότερες συνεργασίες ομάδων συμφερόντων εντός της Ανοιχτής Ομάδας Εργασίας.

Οι εργασίες του OWG ήταν εντατικές (ανά δίμηνο) και διήρκησαν από τον Ιανουάριο του 2013 έως τα μέσα Ιουλίου του 2014. Οι κύριες συζητήσεις λάμβαναν χώρα  στη Νέα Υόρκη και τα κράτη-μέλη εκπροσωπούνταν από τις Μόνιμες Αντιπροσωπείες, στις οποίες οι κυβερνήσεις προωθούσαν τις θέσεις τους, σε συνεργασία με το εθνικό συντονιστικό τους όργανο.

Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί μια σημαντική αλλαγή σκηνικού. Στις διαπραγματεύσεις του Rio+20 το συντονισμό είχαν τα Υπουργεία Περιβάλλοντος. Στις νέες διαπραγματεύσεις το συντονιστικό ρόλο έχουν τα Υπουργεία Εξωτερικών. Το τοπίο έχει αλλάξει. Το περιβάλλον υποχωρεί και δίνει χώρο και στους άλλους δύο πυλώνες της Αειφόρου Ανάπτυξης οικονομία, κοινωνία. Οι αρχές της Αειφόρου Ανάπτυξης επηρέασαν τους σχεδιασμούς. Οι θεσμοί προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα καθώς τα πράγματα ήταν πλέον αλληλένδετα και επικρατούσε  η λογική των διασυνδέσεων (interlinkages).  Η αλλαγή σκηνικού εμφανίστηκε και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου δημιουργήθηκε ένα νέο σχήμα το “Joint working party” προκειμένου να διαχειριστεί ότι σχετιζόταν με τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Προκειμένου να ανιχνευτούν οι ανάγκες και να διαμορφωθεί το πλαίσιο της νέας αναπτυξιακής ατζέντας, η Ανοιχτή Ομάδα Εργασίας συνομίλησε με πολλούς εταίρους όπως με τις  εννέα κύριες κοινωνικές ομάδες των Ηνωμένων Εθνών (οι οποίες συμμετείχαν στο διάλογο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη από τη Διάσκεψη του 1992 “Earth Summit”): Επιχειρήσεις και Βιομηχανία, Παιδιά και Νέοι, Αγρότες, Αυτόχθονες Πληθυσμοί, Τοπικές Αρχές, ΜΚΟ, Επιστημονική και Τεχνολογική Κοινότητα, Γυναίκες, Εργάτες και Συντεχνίες[15], με άλλους εταίρους, θεματικές ομάδες και επιτροπές. 

Η Ανοιχτή Ομάδα Εργασίας υπέβαλε τις προτάσεις της στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Αύγουστο του 2014 (United Nations, 2014).

Σε όλη τη διαδικασία  η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετείχε στις συζητήσεις υποβάλλοντας τις προτάσεις (European Union, 2013). Η Ελλάδα, μέσω της Ευρωπαικής Ένωσης, είχε υποβάλει θέσεις οι οποίες  ενσωματώθηκαν στο τελικό κείμενο του OWG.

3. ΣΤΟΧΟΣ 4, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 2030 (SDG 4 “EDUCATION 2030”)

Σε ότι αφορά τα θέματα εκπαίδευσης για τα Ηνωμένα Έθνη, η UNESCO, ως ο εξειδικευμένος οργανισμός για την εκπαίδευση, είναι ο κύριος φορέας υποβολής προτάσεων και υλοποίησης των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης. Ως εκ τούτου, συμμετέχει σε όλα τα όργανα λήψης αποφάσεων και εκπροσωπεί τα Η.Ε σε άλλους οργανισμούς ή διεθνείς διασκέψεις.

Στο τελικό κείμενο της Διάσκεψης του Rio+20, παράγραφοι 229-235, εκφράστηκε ένα άνοιγμα από το δικαίωμα στην εκπαίδευση προς την ποιότητα στην εκπαίδευση. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ως το εργαλείο για την ενημέρωση τόσο των νέων όσο και της ευρύτερης κοινότητας) καθώς και στη διεθνή συνεργασία. Όπως προαναφέρθηκε στο κεφάλαιο 2, αυτό το κείμενο ήταν προϊόν πολλών συζητήσεων. Στη διαμόρφωσή του συμμετείχε και η UNESCO (UNESCO, 2011) με θέσεις που είχαν προηγουμένως προκύψει από το διάλογο στον οποίο συμμετείχαν τα κράτη-μέλη της, οργανώσεις για την εκπαίδευση όπως Global Campaign for Education[16], Education International[17], οργανώσεις νέων και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

Μετά το Rio+20 και πριν τη λήξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας, όπου η εκπαίδευση αποτελούσε ξεχωριστό στόχο «Παροχή καθολικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (achieve universal primary education)[18]», η UNESCO ακολουθώντας τις διαδικασίες όλων των οργάνων τω Ηνωμένων Εθνών, διοργάνωσε Περιφερειακές συναντήσεις των κρατών-μελών με στόχο τη διαμόρφωση της νέας εκπαιδευτικής ατζέντας. Παράλληλα, σε συνεργασία με τη  UNICEF ξεκίνησε ένα γύρο on-line διαβουλεύσεων με τίτλο “Post 2015  Global Consultation on Education” (UNESCO-UNICEF 2013). Με αυτή την κίνηση δόθηκε, στο διάλογο που αναπτύχθηκε, το χαρακτηριστικό της πολυμερούς συμμετοχής καθόσον μπορούσαν να λάβουν μέρος και να καταθέσουν ή να ανταλλάξουν απόψεις, εκτός των κυβερνήσεων, οργανώσεις  νέων, η κοινωνία των πολιτών, ΜΚΟ, εκπαιδευτικές οργανώσεις,  η ακαδημαϊκή κοινότητα και ο ιδιωτικός τομέας, σε μια κοινή προσπάθεια να καταγραφούν οι απόψεις και να υποβληθούν προτάσεις για το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λειτουργήσει η εκπαίδευση μετά το 2015 και για τα επόμενα δεκαπέντε έτη[19].

Δύο πολύ σημαντικά κείμενα που προέκυψαν από τις Περιφερειακές συναντήσεις και την Παγκόσμια Διάσκεψη για την Εκπαίδευση ήταν η Συμφωνία του Μουσκάτ (UNESCO, 2014) και η Διακήρυξη του Ίντσεον (UNESCO, 2016). Στα κείμενα αυτά περιγράφονταν ο κύριος στόχος και οι επί μέρους στόχοι για την εκπαίδευση και αποτέλεσαν τη συμβολή της UNESCO και των ενδιαφερομένων μερών στη διαμόρφωση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Η Διακήρυξη του Ίντσεον[20], ως το κείμενο που συγκεντρώνει όλα τα συμφωνηθέντα για την εκπαίδευση υπεβλήθη στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και αποτέλεσε τη βάση για τη διαμόρφωση του Στόχου 4 της παγκόσμιας αναπτυξιακής ατζέντας.  Τέλος, κατά την 38η Γενική Διάσκεψη της UNESCO το Νοέμβριο του 2015, οι Υπουργοί Παιδείας των κρατών-μελών του οργανισμού υιοθέτησαν ομόφωνα το Πλαίσιο Δράσης (Framework for Action) για την εκπαίδευση για τα επόμενα δεκαπέντε έτη. Εφεξής, η ατζέντα για την εκπαίδευση αποκαλείται «Εκπαίδευση 2030».

Όπως επισημαίνεται και στο δικτυακό τόπο της UNESCO[21] ο νέος στόχος για την εκπαίδευση προήλθε από εντατική διαδικασία διαβούλευσης: “This goal came about through an intensive consultative process led by Member-States, but with broad participation from civil society, teachers, unions, bilateral agencies, regional organizations, the private sector and research institutes and foundations”.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η διαδικασία για τη διαμόρφωση της νέας αναπτυξιακής ατζέντας μέχρι το 2030, ξεκίνησε πριν τη λήξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας και ολοκληρώθηκε με την υιοθέτηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης τον Σεπτέμβριο του 2015 κατά τη Σύνοδο Κορυφής που έλαβε χώρα στη Νέα Υόρκη.

Η Διάσκεψη Κορυφής του Rio+20 που έλαβε χώρα το 2012 στη Βραζιλία, έθεσε τη βάση για τη διαμόρφωση της νέας ατζέντας καθώς διαπιστώθηκαν οι παραλείψεις, τα κενά και οι δυσκολίες κατά την υλοποίηση των Αναπτυξιακών Στόχων. Στο τελικό κείμενο “The Future we Want” υπήρξε σαφής αναφορά στην παγκόσμια κοινωνικο-οικονομική κρίση που αφορούσε πλέον όλες τις χώρες, αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες, την ανάγκη για την καταπολέμηση της φτώχιας και την ευθύνη που φέρει η διεθνής κοινότητα για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων.

Οι τελικές αποφάσεις λήφθηκαν σε διακυβερνητικό επίπεδο, αφού όμως είχαν ληφθεί υπόψη οι πληροφορίες και τη γνώση που κατέθεσαν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Τη συζήτηση συντόνιζαν κυρίως τα Υπουργεία Περιβάλλοντος καθώς ακόμη και τότε το περιβάλλον κρατούσε κυρίαρχη θέση.

Στον επόμενο γύρο συζητήσεων και διαπραγματεύσεων που ξεκίνησε για τη διαμόρφωση των νέων Στόχων, το περιβάλλον υποχώρησε. Το συντονισμό σε επίπεδο κυβερνήσεων ανέλαβαν τα Υπουργεία Εξωτερικών αλλά η κινητοποίηση ήταν παγκόσμια. Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη ήθελαν και έπρεπε να εκφραστούν. Οι συζητήσεις ήταν εντατικές, πολυμερείς, σε πολλά επίπεδα. Υπήρχαν δύο κύριες ομάδες οι οποίες δημιούργησαν συνθήκες διαβούλευσης, σε παγκόσμιο επίπεδο,  με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Η διαδικασία ήταν παράλληλη εκτός και εντός του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών. Αφενός, η Ομάδα Επιφανών Προσωπικοτήτων, συμβουλευτικό όργανο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και αφετέρου, η Ανοιχτή Ομάδα Εργασίας, η οποία πραγματοποίησε εντατικές διαβουλεύσεις με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η διαδικασία αυτή είχε κυρίως διακυβερνητικό χαρακτήρα, οι παίκτες όμως που εκφράστηκαν ήταν πολλοί και εκπροσωπούσαν όλους τους συνομιλητές των Ηνωμένων Εθνών. Κατά τη διαδικασία εκφράστηκαν  διαφορετικές ομάδες συμφερόντων όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι G77 ενώ υπέβαλαν απόψεις  οι εννέα μεγάλες ομάδες (9 Major Groups) η κοινωνία των πολιτών, επιστήμονες και ερευνητές και πολλές οργανώσεις μέσα από μια  από κάτω προς τα πάνω προσέγγιση.

Όσον αφορά το Στόχο 4 (SDG4) για την εκπαίδευση, διαμορφώθηκε με την UNESCO σε συντονιστικό ρόλο και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη που έχουν σχέση με θέματα εκπαίδευσης παρόντα.

Σήμερα, οι Στόχοι βιώσιμης Ανάπτυξης είναι γεγονός και το ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί στην υλοποίηση αυτού του θεματολογίου. Οι κυβερνήσεις έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο καθώς η διαδικασία εφαρμογής βασίζεται στις χώρες (country based) με τη συνεργασία όμως όλων των ενδιαφερομένων μερών. Οι οργανισμοί που λειτουργούν εντός ή εκτός του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών  αλλά και άλλοι οργανισμοί όπως ο ΟΟΣΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο Παγκόσμιος οργανισμός Εργασίας, η Παγκόσμια Τράπεζα, εκπονούν  Σχέδια Δράσης για την υποστήριξη του όλου εγχειρήματος.  Όπως είχε επισημανθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Το Θεματολόγιο 2030 είναι η πρώτη παγκόσμια συμφωνία που καθορίζει ένα καθολικό, ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣΑΝΑΦΟΡΕΣ

• Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία

Δηλάρη Β., (2015). Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη στην μετά το 2015 ατζέντα, ηλεκτρονικό Περιοδικό ΠΕΕΚΠΕ, τεύχος 8(53), διατίθεται σε: http://www.peekpemagazine.gr/issue/482, (ανακτήθηκε 02-07-2018)

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, (2015). Δελτίο Τύπου, Το νέο θεματολόγιο 2030 των Ηνωμένων Εθνών, διατίθεται σε: http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-5708_el.htm ,  (ανακτήθηκε 16.09.2018).

• Ξενόγλωσση βιβλιογραφία

European Union,(2013). Meeting of the General Assembly OWG on SDG’s, EU Speaking-points on ‘Employment and decent work for all, social protection, youth, education, culture”,

https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/3654eu.pdf, (ανακτήθηκε 10.12.2018)

European Union,(2012). Delegation to UN, REPORTING NOTE 9/2012, Rio+20

Monkelbaan J., (2018). “Governance for the Sustainable Development Goals:  Exploring an Integrative Framework of Theories, Tools, and Competencies”. Sustainable Development Goals Series, Partnership for the Goals. Springer, Singapore,   διατίθεται σε https://doi.org/10.1007/978-981-13-0475-0 (ανακτήθηκε 10.12.2018)

UNESCO, (2016). Incheon Declaration and Framework for Action “Towards inclusive and equitable quality education and lifelong learning for all”

UNESCO, (2014). “The Muscat Agreement”, διατίθεται σε:

http://www.uis.unesco.org/Education/Documents/muscat-agreement-2014.pdf (ανακτήθηκε 30-06-2018)

UNESCO-UNICEF (2013), Report of the Global Thematic Global Consultation on Education in the Post-2015 Development Agenda, διατίθεται σε: http://www.unicef.org/education/files/Making_Education_a_Priority_in_the_Post-2015_Development_Agenda.pdf (ανακτήθηκε 30-06-2018)

UNESCO, (2011). From Green Economies to Green Societies

United Nations, (2015) A/69/L.85/ Draft outcome document of the United Nations Summit for the adoption of the post-2015 development agenda, διατίθεται σε: http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/69/L.85 (ανακτήθηκε 10.12.2018)

United Nations, (2015a).“Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development” (A/RES/70/1), διατίθεται σε: http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/70/1&Lang=E (ανακτήθηκε 29-06-2018)

United Nations,(2014). Report of the Open Working Group of the General Assembly on Sustainable Development Goals, διατίθεται σε: http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/68/970 (ανακτήθηκε 29-06-2018)

United Nations,(2013). Open Working Group of the General Assembly on Sustainable Development Goals, (A/67/L.48/Rev.1) διατίθεται σε:  http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/67/L.48/Rev.1&Lang=E (ανακτήθηκε 29-06-2018)

United Nations,(2013a).  Report of the High-Level Panel of eminent persons on post-2015 development agenda, “A new Global Partnership: Eradicate poverty and transform economies through sustainable development”, διατίθεται σε:

https://www.post2015hlp.org/wp-content/uploads/docs/UN-Report.pdf (ανακτήθηκε 29-06-2018)

United Nations (2012), Conference Rio+20,“The Future We Want”, διατίθεται σε: http://rio20.net/wp-content/uploads/2012/06/N1238164.pdf (ανακτήθηκε 29-06-2018)