"Περιβαλλοντική Κοινωνιολογία", των Ιωσήφ Μποτετζάγια & Γιάννη Καραμίχα

Οι κοινωνικές επιστήμες, αυτονόητα ανθρωποκεντρικές, που μελετούν τη συγκρότηση και τους μετασχηματισμούς της κοινωνίας, αργήσανε αρκετά να  δούνε και να προσεγγίσουν στις μελέτες τους, την αμφίδρομη σχέση κοινωνίας και περιβάλλοντος.

Η Περιβαλλοντική Κοινωνιολογία, ως ξεχωριστός κλάδος της Κοινωνιολογίας, πρωτοεμφανίζεται στις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του 70, με την έκρηξη των περιβαλλοντικών κινημάτων, εξαιτίας της συνειδητοποίησης των προβλημάτων που δημιούργησε η βιομηχανική ανάπτυξη.

Στο βιβλίο τους οι συγγραφείς,  αναλύουν την αμφίδρομη αυτή σχέση κοινωνίας  και περιβάλλοντος, ξεκινώντας από τη συμβολή της κλασικής κοινωνιολογίας, μέχρι την εποχή του οικολογικού εκσυγχρονισμού  και της κοινωνίας της διακινδύνευσης.

Στο πρώτο ενδιαφέρον κεφάλαιο, αναφέρονται  σε μελέτες που αναζητούν την “οικολογική προβληματική” στα κείμενα των ιστορικών πρωτοπόρων της κοινωνιολογίας (Marx, Durkheim, Weber), ενώ συγχρόνως παρουσιάζονται μελέτες που αφορούν την παραδοχή του Νέου Περιβαλλοντικού Παραδείγματος (ΝΕP), στον δυτικό κόσμο.

Στο δεύτερο κεφάλαιο καταπιάνονται με τους παράγοντες κοινωνικούς – δομικούς,-κοινωνικο –ψυχολογικούς, τα πρότυπα και τις αξίες, που έχουν να κάνουν με την περιβαλλοντική ευαισθησία  και σχετίζονται με το περιβαλλοντικό ενδιαφέρον και τη συμπεριφορά.

Το τρίτο κεφάλαιο αφορά τα περιβαλλοντικά κινήματα, που προσεγγίζονται ως νέας μορφής  κοινωνικά κινήματα (ΝΚΚ) στην μετα-υλιστική εποχή και αναλύεται η ιδεολογική και οργανωτική διαφοροποίηση τους από παλαιότερα «επαναστατικά» κινήματα, που κατηύθυναν τη δράση τους προς το κράτος – εξουσία (απροσδιόριστο στην εποχή της παγκοσμιοποίησης), ενώ τα ΝΚΚ απευθύνονται στο ευρύ κοινό για τις αλλαγές που έχει ανάγκη η κοινωνία. Εξετάζεται η νοηματική  τους πλαισίωση και ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων (ΜΚΟ κλπ) στη διαμόρφωση τους.

Στα τελευταία δύο κεφάλαια  - με την παραδοχή της ενσωμάτωσης της φύσης ως τρίτης δύναμης (μετά το κεφάλαιο και την εργασία) στην παραγωγική διαδικασία  στις δυτικές κοινωνίες - εξετάζουν, τη σχέση οικολογικοποίησης της οικονομίας – οικονομοποίησης της οικολογίας, μιλώντας για τον οικολογικό εκσυγχρονισμό (από τα όρια της ανάπτυξης – αειφόρο ανάπτυξη, μέχρι την πράσινη ανάπτυξη) και καταλήγουν στον αναστοχαστικό  οικολογικό εκσυγχρονισμό και την κοινωνία της διακινδύνευσης. Μπορεί ο επιστημονικός ορθολογισμός, η τεχνολογία και η καινοτομία να δίνουν δυνατότητες οικολογικών εκσυγχρονισμών, αλλά οι συνεχώς αναδυόμενες διακινδυνεύσεις διαστέλλονται και καθιστούν τους υφιστάμενους μηχανισμούς ανεπαρκείς στη διαχείριση τους.

Αυτό βάζει στο επίκεντρο της κοινωνιολογίας, της πολιτικής και της οικονομίας, τον περιβαλλοντικό προβληματισμό.

Το βιβλίο είναι πολύ χρήσιμο για όσους εμπλέκονται με την Περιβαλλοντική εκπαίδευση και αναζητούν ένα ευρύτερο πλαίσιο, για να κατανοήσουν την ουσιαστική αξία των προσπαθειών τους στην ευαισθητοποίηση  μαθητών και  πολιτών για τα ζητήματα του περιβάλλοντος, που μπορεί να είναι το «σιωπηλό» κομμάτι αλλά ίσως  και το πιο ουσιαστικά  ανατρεπτικό,  στην έκρηξη της κρίσης που βιώνουμε.

Δέσποινα Σουβατζή