“Η Θεσσαλονίκη των νερών” του Γιώργου Μπλιώνη & Μιχάλη Τρεμόπουλου, Εκδόσεις: ΑΝΤΙΓΟΝΗ, Θεσσαλονίκη 2017

Η  Διεπιστημονικότητα είναι βασικό χαρακτηριστικό  κάθε περιβαλλοντικής προσέγγισης. Οι συγγραφείς του βιβλίου «Η Θεσσαλονίκη των νερών», γνωστοί στον οικολογικό χώρο, επιχειρούν στο βιβλίο αυτό με συστηματικό και τεκμηριωμένο τρόπο,  τη σύνδεση της ιστορίας της Θεσσαλονίκης  με τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του τόπου και του τοπίου της περιοχής, εστιάζοντας κυρίως στο υδάτινο παρελθόν της από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα. Η ίδρυση της πόλης από τον Κάσσανδρο  316/315 π.χ , στο μυχό ενός προστατευμένου λιμανιού από την μια μεριά και  των λόφων (Χορτιάτη, Ρετζίκι, Σέϊχ –Σου κλπ) από την άλλη, που για αιώνες τροφοδοτούσαν χειμάρρους που είτε περιέβαλλαν , είτε διαιρούσαν σε συνοικίες την πόλη,  αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα στον μετασχηματισμό και την ιστορική εξέλιξη της πόλης.

Το βιβλίο αναφέρεται στις διαδοχικές ιστορικές περιόδους της Θεσσαλονίκης ξεκινώντας από τους προϊστορικούς  χρόνους, συνεχίζει  στους αρχαίους και βυζαντινούς, ενώ δίνει έμφαση στην οθωμανική  και νεότερη περίοδο  (20^ο αιώνα) που με την ανεξέλεγκτη αστικοποίηση  αλλοίωσε τα φυσικά χαρακτηριστικά  της πόλης και της περιοχής.

Το ενδιαφέρον στη γραφή του βιβλίου είναι ότι τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την πόλη ιδιαίτερα κατά την οθωμανική και τη σύγχρονη εποχή, καταγράφονται ακολουθώντας τους δρόμους του νερού, δηλαδή των χειμμάρων, τόσο στη δυτική όσο και στην ανατολική πλευρά της σύγχρονης πόλης,  χρησιμοποιώντας τα σύγχρονα ονόματα των οδών, των νοσοκομείων, των νεκροταφείων, των συνοικισμών κλπ.   Έτσι ο κάθε αναγνώστης μπορεί να πληροφορηθεί για το παρελθόν  όποιας τοποθεσίας  της πόλης τον ενδιαφέρει, αναζητώντας το νήμα που συνδέει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον της περιοχής του. Κρήνες, λουτρά, νερόμυλοι, κινστέρνες, δίκτυα ύδρευσης κ.α,  συμπληρώνουν τον μνημειακό πλούτο αυτής της πολυπολιτισμικής και με  μακραίωνη ιστορία πόλης, συνεισφέροντας περισσότερο στην αυθεντική φυσιογνωμία της.

Το βιβλίο καταλήγει με τη σκιαγράφηση ενός  οικολογικού τρόπου διαχείρισης του πλούσιου υδατικού δυναμικού της πόλης, προσφέροντας πολύτιμα δεδομένα σε προσπάθειες αστικού σχεδιασμού με περιβαλλοντική ευαισθησία, σε καιρούς μάλιστα που τα έντονα καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, το βιβλίο γίνεται εξαιρετικά επίκαιρο!

 Στη σχολική πραγματικότητα πολλά προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης συνδέονται με την Τοπική Ιστορία. Το παρόν βιβλίο έρχεται  να  στηρίξει αυτή τη σχέση, συμβάλλοντας στην αναγνώριση της περιβαλλοντικής ταυτότητας κάθε τόπου και στην καλλιέργεια τόσο της περιβαλλοντικής ευαισθησίας όσο και της ανάπτυξης της κριτικής σκέψης κατά την αναζήτηση της «συνέχειας» ή της «ασυνέχειας» ενός τόπου ή τοπίου. Γι αυτό μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο, τόσο για τους εκπαιδευτικούς που εμπλέκονται με  την Περιβαλλοντική εκπαίδευση, όσο και για όσους  διδάσκουν Ιστορία.