Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφορία και Τοπική Αυτοδιοίκηση

Για τον προσανατολισμό της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης προς την Εκπαίδευση για την Αειφορία όπως υπαγορεύεται από την αναδιοργάνωση των δομών υποστήριξης εκπαιδευτικού έργου της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σύμφωνα με τον νόμο 4547/2018 και τις εξελίξεις στο χώρο των σχολικών δραστηριοτήτων, βασικό πυλώνα θα αποτελέσει το άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία και οι συνεργασίες  που μπορούν να αναπτυχθούν μεταξύ τοπικών φορέων και σχολικής κοινότητας με στόχο να βοηθήσουν τους/τις μαθητές/-τριες στην κατανόηση των θεμάτων που αφορούν το περιβάλλον στο οποίο ζουν και την ενδυνάμωσή τους ώστε να ερμηνεύουν, να κρίνουν και να αναλαμβάνουν δράση.

Ανιχνεύοντας τις νέες συνθήκες, καταγράψαμε  κάποιες δράσεις σχετικές με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφορία που έχουν υλοποιηθεί σε διάφορες περιοχές της χώρας με πρωτοβουλία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η οποία, ως γνωστόν, έχει την ευθύνη των υποδομών και της ασφάλειας των σχολικών κτιρίων.

Από αυτές τις δράσεις, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πρόγραμμα «Έτσι Μαθαίνω Καλύτερα» (ΕΜΚ) του Δήμου Αθηναίων. Πρόκειται για ένα καινοτόμο πρόγραμμα που μεταμόρφωσε όχι μόνο τον χώρο αλλά και τη διάθεση όλων των μελών της σχολικής κοινότητας (παιδιών, εκπαιδευτικών, γονέων). Βασικό στοιχείο του προγράμματος είναι η συμμετοχή των μελών της κοινότητας, με την υποστήριξη αρχιτεκτόνων και παιδαγωγών, για τον μετασχηματισμό του χώρου, αλλά και της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ώστε να δημιουργηθούν ευνοϊκότερες συνθήκες μάθησης. Το αποτέλεσμα είναι ότι επιτεύχθηκε όχι μόνον η λειτουργική επισκευή των σχολικών κτιρίων και η ποιοτική αναβάθμιση του σχολικού χώρου, αλλά και η μετάβαση από ένα “απρόσωπο” σχολείο σε ένα σχολείο με ξεχωριστή ταυτότητα που ανήκει σε όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας.

Το πρόγραμμα ΕΜΚ υλοποιήθηκε σε σχολεία του Δήμου όλων των βαθμίδων, από βρεφονηπιακούς σταθμούς, νηπιαγωγεία και δημοτικά έως γυμνάσια και λύκεια. Επιπλέον, στα πλαίσια του προγράμματος δημιουργήθηκε Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Δήμου Αθηναίων στους Αμπελόκηπους, καθώς και μια πρωτοποριακή νέα δομή εκπαίδευσης, το εργαστήριο μάθησης, πειραματισμού και δημιουργίας “Maker Space” στο Σεράφειο Κέντρο Αθλητισμού, Πολιτισμού και Καινοτομίας του Δήμου Αθηναίων. Και οι δύο δομές προορίζονται για να υποστηρίζουν όλες τις σχολικές μονάδες του Δήμου.

Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων (TUC TIE Lab) του Πολυτεχνείου Κρήτης, με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και με τον συντονισμό του Athens Partnership.

Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα «Έτσι Μαθαίνω Καλύτερα» θα βρείτε εδώ και πατώντας στην παρακάτω εικόνα.

Παραδείγματα δράσεων σχετικών με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφορία και τον συμμετοχικό σχεδιασμό, δεν λείπουν και από την επαρχία.  Μια τέτοια δράση που αξίζει να αναφερθεί είναι η δράση συμμετοχικού σχεδιασμού για την περιβαλλοντική-βιοκλιματική αναβάθμιση των αυλών 4 σχολείων στα πλαίσια του έργου «Η φύση στο Σχολείο: Πράσινες σχολικές αυλές» του Δήμου Βέροιας. Για τον καλύτερο σχεδιασμό της αυλής, αλλά και για παιδαγωγικούς σκοπούς, αποφασίστηκε να εμπλακούν και τα παιδιά στη διατύπωση των προτάσεων για το πώς θα ήθελαν να είναι οι αυλές. Στο σημείο αυτό, επισημαίνεται ότι, όσο σημαντικό είναι να συμμετέχουν τα παιδιά σε τέτοιες δράσεις συμμετοχικού σχεδιασμού, εξίσου σημαντικό για παιδαγωγικούς σκοπούς και πάλι, είναι να δεσμευτεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση για την εφαρμογή των προτάσεων των παιδιών.

 

Άλλες ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που άπτονται της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/Εκπαίδευσης για την Αειφορία είναι τα προγράμματα “Ανοιχτά Σχολεία” του Δήμου Αθηναίων και “Ανοιχτά Σχολεία στη Γειτονιά” του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Με πρωτοβουλία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, βέβαια, εδώ και αρκετά χρόνια τα σχολεία «ανοίγουν» κατά την καλοκαιρινή περίοδο σε πολλούς δήμους της χώρους για να προσφέρουν προγράμματα δημιουργικής και ψυχαγωγικής απασχόλησης για παιδιά, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν δωρεάν καλοκαιρινές διακοπές στη γειτονιά τους.

Το πρόγραμμα “Ανοιχτά Σχολεία” του Δήμου Αθηναίων  που υλοποιείται από το 2015, και  το πρόγραμμα “Ανοιχτά Σχολεία στη Γειτονιά” του Δήμου Θεσσαλονίκης που υλοποιείται από το 2018, έχουν ευρύτερο πεδίο δράσης και αποσκοπούν στο να γίνουν τα σχολεία ζωντανό κύτταρο της γειτονιάς. Στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη που, όπως και στις άλλες ελληνικές πόλεις, στον αστικό τους σχεδιασμό δεν έχουν συμπεριληφθεί αρκετοί ανοιχτοί δημόσιοι χώροι, το ασφαλές σχολικό περιβάλλον αξιοποιείται το απόγευμα μετά το πέρας του σχολικού προγράμματος και τα σαββατοκύριακα για να γίνει τόπος συνάντησης των κατοίκων. Οι σχολικές αυλές διατίθενται για ελεύθερο ή οργανωμένο παιχνίδι, ενώ στις αίθουσες διδασκαλίας υλοποιούνται δωρεάν δράσεις πολιτισμού, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας, άθλησης και τεχνολογίας με στόχο την πρόσβαση των κατοίκων όλων των κοινωνικών ομάδων και όλων των ηλικιών στη γνώση, τη δημιουργική έκφραση, τον διάλογο και την καινοτομία.

Περισσότερες πληροφορίες για τα «Ανοιχτά Σχολεία» του Δήμου Αθηναίων θα βρείτε εδώ, ενώ για τα “Ανοιχτά Σχολεία στη Γειτονιά” του Δήμου Θεσσαλονίκης θα βρείτε εδώ.

Πολύ ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων είναι και το πρόγραμμα «Ανοιχτές κοινωνίες και σχολεία για την προστασία του κλίματος και τη διαχείριση της ενέργειας» το οποίο ξεκίνησε τον Οκτώβρη του 2017 και θα διαρκέσει έως το Δεκέμβρη του 2019. Στόχος του προγράμματος είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η αλλαγή στάσεων όλων των μελών της σχολικής κοινότητας όσον αφορά στην προστασία του κλίματος, την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος των σχολικών κτιρίων αλλά και των κατοικιών.

*Η Λένα Δημητριάδου είναι αρχιτέκτων-εκπαιδευτικός, Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ημαθίας