Οι Φίλοι μας τα Ζώα

Εισαγωγή

Το πρόγραμμα με Θέμα «Οι φίλοι μας, τα ζώα» πραγματοποιήθηκε από τους  μαθητές και τις μαθήτριες της Δευτέρας Τάξης του 41^ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Η επιλογή του θέματος και η πραγματοποίηση του προγράμματος  στηρίχτηκε στα προσωπικά βιώματα και τις εμπειρίες των μαθητών και των μαθητριών από την καθημερινότητά τους και συνδέθηκε κυρίως με το μάθημα της «Μελέτης Περιβάλλοντος», καθώς  και με τα περισσότερα μαθήματα του Αναλυτικού Προγράμματος.

Στόχοι του Σχεδίου Εργασίας

Παιδαγωγικοί στόχοι του Προγράμματος ήταν να καταλάβουν τα παιδιά:

1. ότι ζώα και άνθρωποι μπορούν και πρέπει να συνυπάρχουν
2. τις ομάδες (ταξινόμηση) των ζώων,
3. τις ανάγκες και τα δικαιώματά των ζώων,
4. να σκεφτούν και να μιλήσουν για τη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα
5. να μάθουν να συνεργάζονται,  να φροντίζουν και να σέβονται τα ζώα και το περιβάλλον, και
6. να υιοθετήσουν  τις κατάλληλες συμπεριφορές για την προστασία των ζώων.   

 Μεθοδολογία

Αυτό το Project σχεδιάστηκε και προσαρμόστηκε ανάλογα με τα ενδιαφέροντα, τις εμπειρίες και τις ανάγκες των μαθητών και των μαθητριών της Δευτέρας Τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Τα παιδιά έμαθαν μέσα από Δραστηριότητες και Παιχνίδια να εργάζονται ατομικά και ομαδικά. Όταν εργαζότανε ομαδικά, δημιουργούσαμε πέντε ανομοιογενείς ομάδες ως προς το φύλο και τις ικανότητες των παιδιών, (δηλαδή ανακατεμένα αγόρια και κορίτσια και οι καλύτεροι μαθητές και μαθήτριες με τους πιο αδύνατους μαθητές).  

Οι ομάδες που δημιουργήθηκαν ήταν: «τα κόκκινα σκιουράκια», «η φούξια γάτα», «τα πορτοκαλί σκυλάκια», «τα πράσινα κουνελάκια» και «οι μπλε σκαντζόχοιροι».

Εργαστήκαμε διαθεματικά, δηλαδή συνδέσαμε τα μαθήματα της «Μελέτης Περιβάλλοντος» και της «Γλώσσας», με αυτά των «Μαθηματικών», των «Εικαστικών», του «Θεατρικού Παιχνιδιού», της «Μουσικής», της «Πληροφορικής», της «Φυσικής Αγωγής» και της «Λογοτεχνίας». 

Ενότητες – Δραστηριότητες και Παιχνίδια Συνεργασίας

Το Θέμα μας χωρίστηκε σε Εφτά Ενότητες. Πριν ξεκινήσουμε κάθε Ενότητα, γινόταν μία μικρή συζήτηση με τα παιδιά. Ας τα δούμε αναλυτικά: 

Η Σύνδεση με Μελέτη Περιβάλλοντος 

Μάθαμε πώς αναπτύσσεται ένα ζώο, τι ανάγκες έχουν τα ζώα και πώς μεγαλώνουν, πως τα ζώα φροντίζουν τα μικρά τους, είδη ζώων και πώς μετακινούνται, τι τρώνε, για τις φωλιές των ζώων, πως τα ζώα προσαρμόζονται στο περιβάλλον, ζώα που  έχουν ιδιαίτερα χαρίσματα, αρχαίους μύθους με θέμα τα ζώα και για ζώα που εμπνέουν.

Οι Ενότητες:

(α) κατοικίδια ζώα

Έγινε ομαδικό κολάζ, τραγούδια με ζωάκια (π.χ. «Αχ! Κουνελάκι», «Τα παπάκια» κ.λπ.), παροιμίες με κατοικίδια ζώα (π.χ. «Άλλα τα μάτια ….του λαγού, και άλλα…. της κουκουβάγιας» κ.λπ.), ακούσαμε από τον υπολογιστή φωνές ζώων, ζωγραφίσαμε ατομικά το αγαπημένο μας κατοικίδιο, γράψαμε ατομικά τρία «Σκέφτομαι και Γράφω» (το Πρώτο σε τρεις παραγράφους: συνήθειες κατοικίδιων ζώων, οι βιολογικές και οι συναισθηματικές ανάγκες τους, τι προσφέρουν τα ζώα αυτά στον άνθρωπο, το Δεύτερο με Τίτλο «Η όμορφη γατούλα» και το Τρίτο με Τίτλο «Το αγαπημένο μου σκυλάκι»), έγινε συγγραφή ομαδικά  - όλη η Τάξη – διαλόγου μεταξύ σκύλου και γάτας (- η γάτα μιλάει στο σκύλο για τα γατάκια της -), έγιναν ασκήσεις Μαθηματικών (πολλαπλασιασμός του 2, του 3, του 4, του 5, του 6, του 8, και του 10) και προβλήματα με κατοικίδια ζώα.  

(β) αδέσποτα κι εγκαταλελειμμένα ζώα

Είδαμε φωτογραφίες και video με αδέσποτα κι εγκαταλελειμμένα ζώα (σκύλος, γάτα) με τίτλο «Όχι στην εγκατάλειψη, όχι στην κακοποίηση ζώων συντροφιάς».  

(γ) ελληνικά ζώα υπό εξαφάνιση

Διαβάσαμε πληροφορίες από το Internet για αυτά τα ζώα (χελώνα καρέτα – καρέτα,  τσακάλι, φώκια μονάχους – μονάχους), είδαμε video με τη φώκια μονάχους – μονάχους. Είδαμε ακόμα 2 video για τα άρρωστα ζώα – ζώα με διαβήτη - στα Αγγλικά - («Diabetes ambassador Lenny talking to kids»)άρρωστο λιοντάρι και («Koala with diabetes») άρρωστο κοάλα.

(δ) ζώα  ζούγκλας

Είδαμε video για τα ζώα της ζούγκλας (λιοντάρι, τίγρη, αντιλόπη, ζέβρα), διαβάσαμε πληροφορίες για αυτά από το Internet και κάναμε ομαδικό κολάζ με αυτά τα ζώα. Γράψαμε ακόμα ατομικά δύο «Σκέφτομαι και Γράφω» - τα παιδιά έγραψαν το τέλος της Ιστορίας -, παίξαμε δύο Παιχνίδια Συνεργασίας με ζώα («Το παράξενο ζώο» και «η σαρανταποδαρούσα»).

(ε) ζώα άγριας φύσης

Κάναμε ομαδικό κολάζ με ζώα άγριας φύσης (σκίουρος, κουκουβάγια, πίθηκος, καμηλοπάρδαλη, τίγρη, αρκούδα, λύκος, ιπποπόταμος, αλεπού, ελάφι).

(στ) δικαιώματα των ζώων

Είδαμε video για τα δικαιώματα των ζώων με τίτλο «Και τα ζώα έχουν δικαιώματα» ( το «βάρος» σε αυτήν την κατηγορία, «έπεφτε» στα αδέσποτα ζώα, που είχαμε κουβεντιάσει σε προηγούμενη ενότητα).  Τα ζωγραφίσαμε ατομικά και κάναμε για όλα τα δικαιώματα ομαδικά κολάζ.

(ζ) ζώα σε τσίρκο

Έγινε συζήτηση γιατί στην Ελλάδα, τα ζώα αυτά (τα ζώα σε τσίρκο) έχουν απαγορευτεί  

Αξίζει ακόμα να αναφερθεί ότι

- κάναμε παντομίμα με παροιμίες με ζώα (π.χ. «Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα» , αινίγματα με ζώα (π.χ «Ψαράς δεν είμαι, μα παντού τα δίχτυα μου στήνω. Τι είναι; Η αράχνη»)  ατομική ζωγραφική και κολάζ και      

- διαβάσαμε οχτώ βιβλία σε ρόδες και κάναμε ερωτήσεις κατανόησης: τα βιβλία αυτά ήταν «Ο περίπατος του Έλμερ», «Σκυλίσια ζωή», «Το ψάρι του Χάρη», «Οι πέντε άσχημοι», «Τα σπίτια των ζώων», «Αντίο ποντικούλη», «Ένα κλουβί», «Ο αθάνατος γαϊδουράκος». Έγινε ακόμα ατομικά συγγραφή παραμυθιού και ζωγραφική για ένα ζώο, που άρεσε στο κάθε παιδί, με βάση τα βιβλία σε ρόδες που διαβάσαμε.

Παράλληλα, τα παιδιά  

-  έπαιξαν ατομικά και ομαδικά Παιχνίδια με Ζώα στον Υπολογιστή (kidepedia, π.χ. «το τρένο της αλφαβήτας» κ.λ.π),

-  έπαιξαν ομαδικά τρία Επιτραπέζια Παιχνίδια («memo – photo animals») , («domino - photo-animals») και («happy farm»), 

- διαβάσαμε Μύθους του Αισώπου (π.χ.  «Η αλεπού και τα σταφύλια», «Το κουνούπι και το λιοντάρι», - και ζωγράφισαν ατομικά το κουνούπι να τσιμπάει το λιοντάρι - «Το λιοντάρι και το ποντίκι», «Η αλεπού κι ο πελαργός» ),   

- έκαναν ομαδικά  3 Σταυρόλεξα με Ζώα,

- επισκέφτηκαν τον Εθνικό κήπο, όπου όλοι μαζί παρακολουθήσαμε ένα Πρόγραμμα για Ζώα και Φυτά από το Παιδικό Μουσείο,  

- πήραν μία Συνέντευξη από κτηνίατρο Κα Τσιγουρή και έμαθαν πολλά πράγματα που είχαν απορίες για τα σκυλάκια και τα γατάκια,

- σύνδεση  και με τη Λογοτεχνία (διαβάσαμε κείμενα από το Ανθολόγιο, που είχαν σχέση με ζώα).

Αξιολόγηση     

Στα τέλη Μαΐου, δόθηκε στα παιδιά μία Φόρμα Αξιολόγησης του Προγράμματος. Σύμφωνα με αυτήν, έπρεπε να απαντηθούν οι εξής ερωτήσεις:

(α) Συνολικά, οι δραστηριότητες του Προγράμματος σου άρεσαν; Χρωμάτισε ή κύκλωσε ένα από τα παρακάτω πρόσωπα.

(β) Τι σου έκανε περισσότερο εντύπωση; Τι νέο έμαθες που σου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον;

(γ) Ποια δραστηριότητα σου άρεσε περισσότερο και ποια λιγότερο και γιατί;

Συμπεράσματα

Τα συμπεράσματα που βγάλαμε από όλη τη δουλειά που κάναμε ήταν, ότι άρεσε στην πλειοψηφία των παιδιών το Πρόγραμμα που εκπονήσαμε, γιατί ήταν κάτι διαφορετικό, εκτός Αναλυτικού Προγράμματος. Λίγα ήταν τα παιδιά που κύκλωσαν τη στεναχωρημένη φατσούλα στην αξιολόγηση, κυρίως μαθητές και μαθήτριες που δυσκολεύονταν να γράψουν κάτι ή να κατανοήσουν ένα παραμύθι που διαβάσαμε μέσα στην Τάξη.

Σύμφωνα με αυτά που έγραψαν, αυτό που τους έκανε περισσότερο εντύπωση ήταν αυτά που μάθανε για τα αδέσποτα και εγκαταλελειμμένα ζώα, επειδή πολλά παιδιά στους δρόμους της γειτονιάς τους βλέπουν συχνά σκυλάκια και γατάκια χωρίς αφεντικό, αλλά και για τα  ζώα που είναι υπό εξαφάνιση. Τα παιδιά αυθόρμητα αγαπάνε πολύ τα ζώα και πολλά παιδιά θα ήθελαν να έχουν ένα σκυλάκι ή μία γατούλα στο σπίτι τους για να  φροντίζουν. Σύμφωνα με αυτά που συμπλήρωσαν στην αξιολόγηση, και που τους φάνηκε ενδιαφέρον, ήταν ότι και τα ζώα, όπως και οι άνθρωποι, αρρωσταίνουν. Έτσι, έμαθαν για το άρρωστο λιοντάρι και το άρρωστο κοάλα, που έχουν διαβήτη. Όσον αφορά τα ελληνικά ζώα υπό εξαφάνιση, έμαθαν για τη χελώνα καρέτα-καρέτα (πως κρύβει τα αυγά της στην άμμο) και για τη φώκια μονάχους-μονάχους (πως ζει στη θάλασσα).

Όπως ήταν φυσικό, οι δραστηριότητες που άρεσαν περισσότερο στα παιδιά ήταν οι βιωματικές: όταν φτιάχναμε ένα ομαδικό κολάζ, όταν κάναμε παντομίμα, όταν έπαιζαν επιτραπέζια παιχνίδια ή παιχνίδια στον υπολογιστή. Tα παιδιά χαιρόντουσαν ιδιαίτερα όταν βλέπαμε video με ζώα. Τους άρεσε ακόμα πολύ όταν ήρθε στο σχολείο μας η κτηνίατρος κα Τσιγουρή. Ήταν φανερό από το πλήθος των ερωτήσεων που της έκαναν, γιατί ήθελαν να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερα για τα σκυλάκια και τα γατάκια. Λιγότερο, τους άρεσαν οι δραστηριότητες που είχαν σχέση με το γράψιμο, όπως τα «Σκέφτομαι και Γράφω», επειδή τα παιδιά είναι μικρά ακόμα σε ηλικία, δυσκολεύονταν να γράψουν.            

Με βάση αυτά τα δεδομένα, συμπερασματικά αντιληφθήκαμε ότι οι αρχικοί στόχοι του προγράμματος επιτεύχθηκαν και οι μαθητές και οι μαθήτριές μας με χαρά συμμετείχαν στο πρόγραμμα, όπως νιώθουμε κι εμείς κάθε φορά που εκπονούμε ένα πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης  με τα παιδιά.             

Βιβλιογραφία – Εκπαιδευτικό υλικό

Μύθοι Αισώπου

Αίσωπος (2000), «Το κουνούπι και το λιοντάρι», εκδ. Modern Times, Αθήνα.

Αίσωπος (3/2000), «Η αλεπού και τα σταφύλια», εκδ. Modern Times, Αθήνα.

Αίσωπος (4/2012), «Το λιοντάρι και το ποντίκι», εκδ. Μίνωας, Αθήνα.

Αίσωπος (2013), «Η αλεπού κι ο πελαργός», εκδ. Μίνωας, Αθήνα.  

Βιβλία σε Ρόδες

Ανδρικοπούλου  Μαρία (10/2018), «Ένα κλουβί», εκδ. Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, Αθήνα.

Elschner Geraldine (12/2005), «Το ψάρι του Χάρη», εκδ. Καλειδοσκόπιο, Αθήνα.

Goldie Sonia (2003), «Τα σπίτια των Ζώων»,  εκδ. Καλειδοσκόπιο, Αθήνα.

Λοΐζου Μάρω (4/2005), «Ο αθάνατος γαϊδουράκος», εκδ. Πατάκης, Αθήνα.

Mckee David (2018), «Ο περίπατος του Έλμερ», εκδ. Πατάκης, Αθήνα.

Μπουλντούμη Ιωάννα (5/2015), «Σκυλίσια Ζωή», εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.

Ντόναλντσον Τζούλια (2018), «Οι πέντε άσχημοι», εκδ. Ίκαρος, Αθήνα.

Robie Harris (2003), «Αντίο, ποντικούλη», εκδ. Νίκιας (Ελληνική Παιδεία Α.Ε.), Αθήνα.

Βιβλία Σχολικά

Γλώσσα

Γαβριηλίδου Ζωή, Σφυρόερα Μαρία, Μπεζέ Λουκία (2015), «Γλώσσα» - Ταξίδι στον κόσμο της Γλώσσας β΄τεύχος – Β΄Δημοτικού, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», Αθήνα.

Γαβριηλίδου Ζωή, Σφυρόερα Μαρία, Μπεζέ Λουκία (2014), «Γλώσσα» - Ταξίδι στον κόσμο της Γλώσσας β΄ τεύχος εργασιών – Β΄Δημοτικού, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», Αθήνα.

Γαβριηλίδου Ζωή, Σφυρόερα Μαρία, Μπεζέ Λουκία (2018), «Γλώσσα» - Ταξίδι στον κόσμο της Γλώσσας γ΄τεύχος – Β΄Δημοτικού, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», Αθήνα. 

Ανθολόγιο

Τσιλιμένη Τασούλα, Γραίκος Νικόλαος, Καίσαρης Λεωνίδας, Καπλάνογλου Μάνια (2011), «Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Α΄και Β΄Δημοτικού» - Το δελφίνι, Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα.

Μαθηματικά

Καργιωτάκης Γιώργος, Μαραγκού Αλεξάνδρα, Μπελίτσου Νατάσσα, Σοφού Βασιλική (2014), «Μαθηματικά» α΄τεύχος – Β΄Δημοτικού, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», Αθήνα.

Καργιωτάκης Γιώργος, Μαραγκού Αλεξάνδρα, Μπελίτσου Νατάσσα, Σοφού Βασιλική (2014), «Μαθηματικά» - β΄τεύχος – Β΄Δημοτικού, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», Αθήνα.

Καργιωτάκης Γιώργος, Μαραγκού Αλεξάνδρα, Μπελίτσου Νατάσσα, Σοφού Βασιλική (2017), «Μαθηματικά» β΄τεύχος εργασιών – Β΄Δημοτικού, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», Αθήνα.

Μελέτη Περιβάλλοντος

Δημοπούλου Μαρία, Ζόμπολας Τάσος, Μπαμπίλα Ελένη, Σκαναβή Κωνσταντίνα,Φραντζή Αντιόπη, Χατζημιχαήλ Μαριάννα (2018), «Μελέτη Περιβάλλοντος» - Β΄Δημοτικού, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», Αθήνα.

Τραγούδια από το youtube - Ποίημα

Αχ! Κουνελάκι, τα παπάκια, η γατούλα,Το βατραχάκι, Η κουκουβάγια, Φωνές Ζώων

Ποίημα Ιωάννη Πολέμη «Αγαπώ τα Ζώα

Παιχνίδια

Παζλ με 60 κομμάτια (άλογο)

Επιτραπέζιο Παιχνίδι «Μαθαίνω να μετράω»

Επιτραπέζιο Παιχνίδι «Domino– photo animals»

Επιτραπέζιο Παιχνίδι «Happy Farm»

Επιτραπέζιο Παιχνίδι «Memo – photo animals»

Παιχνίδια Συνεργασίας: «Το παράξενο ζώο» και «Η σαρανταποδαρούσα»

Από το Internet

kidepedia (Παιχνίδια με Ζώα + Πληροφορική)

Αινίγματα με Ζώα & Παροιμίες με Ζώα

Πληροφορίες για χελώνα καρέτα – καρέτα, για ελέφαντα, για τσακάλι και για φώκια monachus – monachus

Πληροφορίες για Ζώα Ζούγκλας, όπως για ελέφαντα, για λιοντάρι, για τίγρη, για κοάλα και για ρινόκερο, ζέβρα και καγκουρό

Τρία Σταυρόλεξα με Ζώα

Video από Internet (στα Ελληνικά)

Μύθος Αισώπου «Το λιοντάρι και το ποντίκι»

«Τα αγαπημένα Παιχνίδια της Γάτας»

«Οι δύο φίλοι» από Γλώσσα Α΄Δημοτικού

«Όχι στην εγκατάλειψη, όχι στην κακοποίηση ζώων συντροφιάς»

«Η γειτονιά των λέξεων»

Video με Ζώα Ζούγκλας

Video για τα Δικαιώματα των Ζώων («Και τα Ζώα έχουν Δικαιώματα»)

Video από Internet (στα Αγγλικά)

«Diabetes ambassador Lenny talking to kids»

«Koala with Diabetes»

 Φόρμα Αξιολόγησης

Parry Cliff – Νομικού Μαρία (2014), «Δεξιότητες Ζωής – Διαμορφώνοντας Ενεργούς Πολίτες», British Council, Αθήνα. 

Ευχαριστίες: Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε για τη συνεργασία και την καθοδήγηση την Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Κα Δημοπούλου, τον Κο Μιχάλη (δάσκαλο πληροφορικής), την Κα Τσιγουρή (κτηνίατρο), την Κα Μαρία (νοσηλεύτρια), και τη Διευθύντριά μας, Κα Νασίκα, για την άδεια, προκειμένου να υλοποιηθεί αυτό το Πρόγραμμα.

 Νικολέττα Μαντζιάρα, M.Sc., M.Sc., Εκπαιδευτικός στο 41^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ελβίρα Πάτρα, Εκπαιδευτικός στο 41^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών