"Χώρος, ταυτότητα και εκπαίδευση - Γεωγραφική Εκπαίδευση και Εκπαίδευση για την Παγκόσμια Ιδιότητα του Πολίτη", του Νίκου Βουδρισλή, Εκδόσεις ΓΡΑΦΗΜΑ, Θεσσαλονίκη 2020

Ποιος θα αρνιότανε ότι ο χώρος, οργανωμένος σε “τόπους” ως οριοθετημένα σκηνικά δεν αποτελεί σημαντική πηγή ατομικής και συλλογικής ταυτότητας, καθώς μέσα σε αυτούς διασταυρώνονται οι κοινωνικές μας σχέσεις, τα νοήματα και οι συλλογικές μας μνήμες;

Άρα η ταυτότητα του ατόμου, δεν είναι απλά μόνο ένας ατομικός ή κοινωνικός προσδιορισμός, αλλά και ένας «χωρικός» προσδιορισμός, δεδομένου ότι για να σχηματιστεί απαιτεί διαχωριστικές γραμμές με το “Άλλο”,  είτε φυσικές γραμμές, είτε συμβολικές, είτε κοινωνικό-πολιτιστικές, είτε πολιτικές..… όπου μέσα στα όποια σταθερά όρια, συντηρούνται οι «εθνικές» ταυτότητες από τους συλλογικούς θεσμούς (π.χ. από την Εκπαίδευση κ.α.).

Ο συγγραφέας του βιβλίου γνωστός στο χώρο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, εφόσον την έχει υπηρετήσει από διάφορες θέσεις ευθύνης και ακόμα την υπηρέτει,  γνωρίζει καλά από διαθεματικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις. Έχοντας ενστερνιστεί, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, την υπεράσπιση του περιβάλλοντος και της εκπαίδευσης για τη βιώσιμη ανάπτυξη  με τη γνωστή προτροπή της Davies: «σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά», θέλει να μας εξοικειώσει και να μας οδηγήσει μέσα από μια ποικιλία θεωρητικών προσεγγίσεων, να κατανοήσουμε  την Παγκόσμια Ιδιότητα του Πολίτη και τη σχέση της με την Εκπαίδευση.

Άρα η αίσθηση του τόπου/χώρου μπορεί να διαδραματίζει σοβαρό ρόλο στην αίσθηση της ταυτότητας, αλλά δεν είναι άμοιρη της εποχής και επομένως και του χρόνου. Μια παράμετρος πού  “υπό-ρητα” εντοπίζεται μέσα στο βιβλίο. Παράδειγμα, η δική μας «εθνική ταυτότητα» μέσα στο χρόνο. Αρχίζει να συγκροτείται  με τη δημιουργία των συνόρων της χώρας μας μετά το α΄ παγκόσμιο πόλεμο, αποκτά «δυτικό προσανατολισμό» μετά το β΄ παγκόσμιο πόλεμο,  στην εποχή του ψυχρού πολέμου και με τη δημιουργία της τότε ΕΟΚ  (1957), αρχίζει να διαμορφώνεται  ο «ευρωπαϊκός προσανατολισμός» της σύγχρονης ταυτότητάς μας.

Σήμερα σε ένα πολλαπλά διασυνδεδεμένο κόσμο φαίνεται αρχίζει να διαμορφώνεται από τους Διεθνείς Οργανισμούς ένας νέος  προσανατολισμός προς μια παγκόσμια ταυτότητα και ανοίγει η συζήτηση για  την «Παγκόσμια ιδιότητα του πολίτη».

Ποιοι λόγοι,  ποιες συνθήκες ή καλύτερα ποιες ανάγκες οδηγούν σε αυτό το νέο προσανατολισμό;

Ζούμε στην εποχή της πανδημίας του covid -19, των ακραίων καιρικών φαινομένων και καταστροφών, των μεγάλων μεταναστευτικών ροών, της ανάπτυξης των ψηφιακών τεχνολογιών και της βιοτεχνολογίας, αλλά και της εξοικείωσης με τη διαδικτυακή εκπαίδευση. Ένας πολύπλοκος και πολλαπλά διασυνδεδεμένος κόσμος.

Μπορεί οι πανδημίες, η κλιματική αλλαγή, ο κίνδυνος για ψηφιακές δικτατορίες ή τεχνολογική αποσταθεροποίηση, να αντιμετωπιστούν χωρίς την παγκόσμια συνεργασία;

Ο τρόπος που διαμορφώθηκε ο κόσμος μας οδηγεί στην παγκοσμιοποίηση της πολιτικής.

Η συζήτηση για την «Παγκόσμια ιδιότητα του πολίτη» είναι μπροστά μας, αυτό το βιβλίο έχει να προσφέρει σε αυτή τη συζήτηση με τις επιμέρους πλευρές που καταπιάνεται.

Το βιβλίο χωρίζεται σε  τρία μέρη:

Στο 1^ο Μέρος, καταπιάνεται με τη Γεωγραφική σκέψη και την εξέλιξη της καθώς και με τη Γεωγραφική εκπαίδευση για την κατανόηση της ιδιότητας του πολίτη.

Στο 2^ο Μέρος, επικεντρώνεται στην Παγκοσμιοποίηση και τη σχέση της με την Εκπαίδευση, καταλήγοντας σε προσεγγίσεις για την «Παγκόσμια ιδιότητα του Πολίτη», και

Το 3^ο Μέρος, αφορά την Ταυτότητα και το χώρο και τους ποικίλους προσδιορισμούς των ταυτοτήτων και καταλήγει σχετικά με τους χωρικούς και γεωγραφικούς γραμματισμούς και τα γεωγραφικά συστήματα.

Σε όλο το βιβλίο η στόχευση παραμένει στην «Παγκόσμια Ιδιότητα του Πολίτη», κυρίως μέσω της Γεωγραφίας (μάθημα που κατά πολύ έχει συρρικνωθεί στο δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα), αλλά εξαιτίας της σχέσης του συγγραφέα με την Π.Ε. είναι διάχυτη η σύνδεση του κεντρικού στόχου με τα σύγχρονα προβλήματα του κόσμου μας.