«Η Περιβαλλοντική Αγωγή και Εκπαίδευση στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα» του Αρτέμη Αθανασάκη, Εκδόσεις Χρ. Δαρδανού, 2010

Πρόκειται για μια επιστημολογική, μεθοδολογική, κοινωνική και κριτική αποτίμηση της 30χρονης πορείας του θεσμού της Περιβαλλοντικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Π.Ε) στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα, μέσα από τη μελέτη «νέων» γνωστικών και ερευνητικών δεδομένων της επιστημονικής και εκπαιδευτικής κοινότητας, αλλά και από την εμπειρία, διδασκαλία, εποπτεία, έρευνα και γνώση που ο Αρτέμης Αθανασάκης βίωσε στη διάρκεια εφαρμογής του θεσμού της Π.Ε. Έτσι το πόνημα αυτό, που απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς και των τριών των βαθμίδων εκπαίδευσης, αλλά και σε κάθε «πολίτη» ο οποίος αντιλαμβάνεται το «περιβάλλον» ως πολιτιστική αξία, διαρθρώνεται σε τέσσαρα μέρη:

 Το Α΄μέρος του, πέρα από τις αναγκαίες εννοιολογικές διασαφηνίσεις και διευκρινίσεις για τη σχεδίαση, οργάνωση και εφαρμογή των προγραμμάτων Π.Ε, επικεντρώνεται στο ζήτημα της «Περιβαλλοντικής Συνείδησης» ως κορυφαίου σκοπού της οικο – περιβαλλοντικής αγωγής. Το ζήτημα αυτό διερευνάται με έναν ιδιαίτερο μεθοδολογικό τρόπο, ο οποίος εμπλέκει στις υποθέσεις του και στους πειραματισμούς του, τις σημερινές κοινωνικο–πολιτισμικές συγκυρίες, αποτελώντας έτσι μια «νέα γνωστική διάσταση» στα εκπαιδευτικά δεδομένα του τόπου μας. Άλλωστε χρόνια τώρα, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και οι εκπαιδευτικοί του, αλλά και οι συνειδητοποιημένοι – οικολογικά – πολίτες αυτού του τόπου, αποδέχονται αυτό το σκοπό, ως κορυφαία επιδίωξη των προγραμμάτων Π.Ε, χωρίς όμως να έχει καταγραφεί – ερευνητικά – κάτι ουσιώδες για τούτο.

Το Β΄μέρος του βιβλίου αναλύει και αξιολογεί κριτικά, τις όχι και τόσο  ειλικρινείς – πάντα- σχέσεις της Περιβαλλοντικής Αγωγής, με την «Αειφόρο Ανάπτυξη», στις εθνικές και τοπικές κοινωνίες. Έτσι το πολύ-συζητημένο και αμφιλεγόμενο ζήτημα της Αειφόρου Ανάπτυξης, παρουσιάζεται εδώ, σε όλες του τις εκφάνσεις, αναδεικνύοντας και τις ρεαλιστικές και τις ουτοπικές επιδιώξεις, επισημαίνοντας ωστόσο, και τις μονοδιάστατες οικονομικές προθέσεις, που μπορεί αυτή να υποκρύπτει. Όμως στο μέρος αυτού του βιβλίου δίνεται έμφαση σε «έμπρακτες παιδαγωγικές δραστηριότητες» αειφορικού χαρακτήρα, για περιβαλλοντική αφύπνιση, συνειδητοποίηση, ευαισθητοποίηση και δράση.

Το Γ΄μέρος  πραγματεύεται επίκαιρα περιβαλλοντικά ζητήματα και προβλήματα, όπως αυτό  των γνωστικών, ιδεολογικών και πολιτικών διαστάσεων και συγκρούσεων των μελών της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, για τον εντοπισμό των αιτίων της «κλιματικής αλλαγής», παρουσιάζοντας και τα, μειωμένης επιστημονικής εμβέλειας επιχειρήματα των σκεπτικιστών (επιστημόνων, πολιτικών, επιχειρημματιών κ.α), που επιμένουν στη φυσική μόνο και όχι στην ανθρωπογενή προέλευση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Επίσης αξιολογεί τα προβλήματα, τα επιτεύγματα και τις αξίες της βιολογικής γεωργίας, ασχολείται με το κρίσιμο πρόβλημα των πυρκαγιών στην Ελλάδα καθώς και με τα ζητήματα  προστασίας της Βιοποικιλότητας (αξίες, απειλές, προοπτικές)

Στο Δ΄μέρος του, το βιβλίο αυτό αναζητά τις σχέσεις οικολογικής παιδείας με την περιβαλλοντική ψυχολογία, την αισθητική έκφραση, την ολιστική υγεία, την περιβαλλοντική ηθική και τη διαπολιτισμική προβληματική και όπως οι σχέσεις αυτές διαπερνούν ή οφείλουν να διαπερνούν το πρόγραμμα εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης των εκπαιδευτικών, ενόψει μάλιστα των αναζητήσεων για τη λειτουργία του «Νέου Σχολείου».

Ωστόσο το βιβλίο μέσα από έγκυρα ερευνητικά στοιχεία της ελλαδικής και της διεθνούς εκπαιδευτικής κοινότητας καταλήγει, ότι ο θεσμός της Π.Ε στον τόπο μας, δεν κατάφερε να ξεπεράσει τις ενδογενείς αδυναμίες, ατολμίες και δυσκολίες που σχετίζονται με τη συνεχιζόμενη νοησιαρχία και ακαμψία του εκπαιδευτικού μας συστήματος, εφόσον ολόκληρη η κοινωνία αντιμάχεται τους σκοπούς και τους στόχους της Π.Ε  που αντιμετωπίζει τη διαμόρφωση των αυριανών πολιτών ως ζήτημα ηθικής διαβίωσης, αγωγής και ανάπτυξης. Μια τέτοια απαισιόδοξη όμως τάση και στάση, δεν αναιρεί την ικανοποίηση των εκπαιδευτικών εκείνων, που συνεχίζουν να «μάχονται» μέσα από την Π.Ε, για την προσέγγιση του «ουτοπικού οράματος» της βελτίωσης της ποιότητας ζωής μας και λειτουργούν ως θραύστης των παθολογικών και νοσηρών διαδικασιών, τόσο του εκπαιδευτικού, όσο και του κοινωνικού, πολιτικού συστήματος, ανυψώνοντας έτσι το ήθος, την αξιοπρέπεια, την υπευθυνότητα, την αξιοπιστία και την αυτονομία των αυριανών πολιτών.

Νίκος Στεφανόπουλος, Προέδρος της ΠΕΕΚΠΕ