Διαχείριση φυτικών υπολειμμάτων με τη χρήση κομποστοποιητή

Περίληψη

Κατά τη σχολική χρονιά 2022-2023 στο ΕΠΑΛ Αλεξάνδρειας υλοποιήθηκε πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με τίτλο «Διαχείριση φυτικών υπολειμμάτων με τη χρήση κομποστοποιητή». Το συγκεκριμένο Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων παρείχε την ευκαιρία στους μαθητές να κατανοήσουν τη σημασία της αειφορίας  μέσω  της διαδικασίας της κομποστοποίησης. Οι μαθητές διαπίστωσαν πόσο εύκολα, αξιοποιώντας τα φυτικά υπολείμματα του σπιτιού τους, μπορούν να παράγουν φυσικό λίπασμα μειώνοντας  συγχρόνως τον όγκο των οικιακών απορριμμάτων. Για τις ανάγκες του Προγράμματος  χρησιμοποιήθηκαν οι δυο κομποστοποιητές του σχολείου, ένας ανοιχτού και ένας κλειστού τύπου. Παράλληλα, οι μαθητές με τη βοήθεια web 2.0 εργαλείων και δουλεύοντας συνεργατικά δημιούργησαν παρουσιάσεις για την κομποστοποίηση στο Google drive, ενημερωτικές αφίσες στο postermywall, ερωτηματολόγιο στο  Google drive για να αξιολογηθεί κατά πόσο μαθητές και καθηγητές γνωρίζουν την διαδικασία της κομποστοποίησης και blog για την παρουσίαση της πορείας του Προγράμματος στο Blogger. Το ενημερωτικό βίντεο με οδηγίες  για την κομποστοποίηση και το βίντεο για την παρουσίαση της πορείας του προγράμματος δημιουργήθηκαν στο Canva.

Εισαγωγή

Το πρόγραμμα «Διαχείριση φυτικών υπολειμμάτων με τη χρήση κομποστοποιητή» ήταν  συνέχεια του προγράμματος «Ο κόσμος που θέλουμε έχει μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα» που υλοποιήθηκε στο ΕΠΑΛ Αλεξάνδρειας τη χρόνιά 2021-2022 με κοινό στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών σε περιβαλλοντικά θέματα.

Η ομάδα του προγράμματος αποτελούνταν από μαθητές της Α τάξης και μαθητές της B τάξης του Τομέα Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος του ΕΠΑΛ Αλεξάνδρειας. Οι μαθητές της Α τάξης αξιοποίησαν τις γνώσεις που απέκτησαν στα μαθήματα «Γεωπονία και αειφόρος ανάπτυξη» και «Εφαρμογές Πληροφορική» και χρησιμοποίησαν εργαλεία web 2.0 για τις ανάγκες του προγράμματος.  Οι μαθητές της Β τάξης αντίστοιχα αξιοποίησαν τις γνώσεις που απέκτησαν στα μαθήματα «Περιβάλλον και γεωργία» και «Αρχιτεκτονική τοπίου»

Στόχοι του προγράμματος

Οι παιδαγωγικοί στόχοι του προγράμματος ήταν οι μαθητές:

• Να κατανοήσουν την έννοια  «Κομποστοποίηση» και να γνωρίσουν οι ίδιοι τη διαδικασία
• Να προσδιορίσουν τους λόγους που είναι σημαντική για το περιβάλλον.
• Να διερευνήσουν πώς μπορεί να περιοριστούν και να αξιοποιηθούν  τα απόβλητα.
• Να αντιληφθούν πως μέρος της λύσης του προβλήματος είναι να γίνουν οι ίδιοι ενεργοί πολίτες
• Να  γίνουν οι ίδιοι φορείς ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σχετικά με το θέμα.
• Να καλλιεργήσουν και να ενισχύσουν την κριτική σκέψη τους.
• Να αποκτήσουν νέες δεξιότητες στις ΤΠΕ και στη χρήση εργαλείων Web 2.0.

Υλοποίηση του προγράμματος

Στην πρώτη συνάντηση της ομάδας του προγράμματος αποσαφηνίστηκε η έννοια «Κομποστοποίηση» μέσω παρακολούθησης σχετικών βίντεο και αναζήτησης στο διαδίκτυο περισσότερων πληροφοριών σχετικά με το θέμα. Οι μαθητές ζώντας σε μια επαρχιακή, αγροτική περιοχή όπως είναι αυτή της Αλεξάνδρειας Ημαθίας πολύ γρήγορα αντιλήφθηκαν τα βήματα που έπρεπε να ακολουθήσουν για την υλοποίηση του προγράμματος.

Το σχολείο διέθετε ήδη κομποστοποιητή ανοιχτού τύπου, δίπλα στο θερμοκήπιο, τον οποίο χρησιμοποιούσε τα τελευταία χρόνια ο τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος για να διαχειριστεί τα φυτικά υπολείμματα του θερμοκηπίου, τα κομμένα χόρτα, τα κλαδέματα και τα φύλλα των δέντρων που υπήρχαν στο προαύλιο. Οριοθετήθηκε με παλέτες για να καταστεί ευδιάκριτος ο χώρος κομποστοποίησης. Με σκοπό να γνωρίσουν οι μαθητές τη διαδικασία από την αρχή συναρμολόγησαν τον πλαστικό κομποστοποιητή κλειστού τύπου που διέθετε το σχολείο. Άμεσα ξεκίνησέ η απόρριψη φυτικών υπολειμμάτων λαμβάνοντας υπόψη ότι θα χρειάζονταν αρκετοί μήνες για την παραγωγή compost.

Στη συνέχεια δόθηκε έμφαση στη χρήση εργαλείων web 2.0 για την συγκέντρωση πληροφοριών, την παρουσίαση τους και τη δημιουργία ενημερωτικού υλικού σχετικά με το πρόγραμμα. Προτιμήθηκαν εργαλεία web 2.0 αντί άλλων προγραμμάτων, καθώς προάγουν την συνεργασία μεταξύ μαθητών, παρέχουν ευκολία πρόσβασης από οποιονδήποτε υπολογιστή με σύνδεση στο διαδίκτυο και δυνατότητες διαμοιρασμού και κοινής χρήσης. Αρχικά, δημιουργήθηκε το blog του προγράμματος στο Blogger όπου έγινε και η ηλεκτρονική καταγραφή του προγράμματος με φωτογραφίες από τη διαδικασία υλοποίησης. (https://epal-compost.blogspot.com/). Ακολούθως αναζητήθηκαν πληροφορίες από τους μαθητές και δημιουργήθηκαν παρουσιάσεων στο Google Drive. Στο εργαλείο Postermywall σχεδιάστηκαν ενημερωτικές αφίσες αναφορικά με τα υπολείμματα που μπορούμε και δεν μπορούμε να κομποστοποιήσουμε αλλά και τον ορισμό της κομποστοποίησης με απλά λόγια.

 

Μέσω ερωτηματολογίου που δημιουργήθηκε στο Google Drive και απαντήθηκε από μαθητές και καθηγητές του σχολείου διερευνήθηκαν οι προθέσεις των συμμετεχόντων να ενημερωθούν με ποικίλους τρόπους για την κομποστοποίηση αλλά και η διάθεση τους να συμμετέχουν μελλοντικά σε πρόγραμμα κομποστοποίησης. Σε δείγμα 70 ατόμων το 79,4% δήλωσε ότι επιθυμεί να συμμετάσχει σε πρόγραμμα κομποστοποίησης.

Στο τέλος οι μαθητές δημιούργησαν δυο βίντεο στο εργαλείο Canva. Το ένα βίντεο αφορούσε την πορεία του προγράμματος και χρησιμοποιήθηκε στις παρουσιάσεις του προγράμματος  στη διαδικτυακή Γιορτή Μαθητικής Δημιουργίας και στην παρουσίαση προγραμμάτων στην αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου (https://www.youtube.com/watch?v=UQHMHNBApfI). Το δεύτερο βίντεο περιλάμβανε απλές οδηγίες κομποστοποίησης για όσους θέλουν να ασχοληθούν με την διαδικασία (https://www.youtube.com/watch?v=ZKn6lIM-MHg).

Ανάλογά με την εποχή οι μαθητές προσέθεταν στον κομποστοποιητή φύλλα, μικρά κλαδιά, υπολείμματα από φρούτα που έτρωγαν στα διαλείμματα ή έφερναν από το σπίτι τους, χόρτα από το κούρεμα χόρτων στο προαύλιο  αλλά και τα υπολείμματα καφέ που συγκεντρώνονταν στο γραφείο καθηγητών. Μέρος του compost που δημιουργήθηκε στον ανοιχτό κομποστοποιητή χρησιμοποιήθηκε στο θερμοκήπιο του σχολείου και σε παρτέρια στο κεντρικό προαύλιο όπου φυτευτήκαν λουλούδια για να μπορέσουν οι μαθητές να αντιληφθούν τη διαφορά του compost  με το απλό χώμα.

 

Συμπεράσματα

Οι μαθητές καθόλη τη διάρκεια του προγράμματος αν και ήταν μεικτή ομάδα (μαθητές της Α και μαθητές της Β τάξης Γεωπονίας) συνεργάστηκαν με αρμονικό τρόπο. Τους δόθηκε η δυνατότητα να αξιοποιήσουν, να αναδείξουν και να εξελίξουν ικανότητες και δεξιότητες που ήδη κατείχαν. Βελτίωσαν και απέκτησαν νέες δεξιότητες στις ΤΠΕ και σε web 2.0 εργαλεία. Τι γνώσεις που απέκτησαν στο μάθημα της Πληροφορικής τις χρησιμοποίησαν για την υλοποίηση του προγράμματος. Κατά την διάρκεια του προγράμματος ασχοληθήκαμε με πολλές δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχαν με μεγάλο ενθουσιασμό. Ειδικά, η χρήση των δυο κομποστοποιητών (ανοιχτού και κλειστού τύπου) ανέδειξε την εργατικότητα  τους και την ανάγκη τους να συμμετέχουν σε εργασίες που αφορούν το περιβάλλον και την βελτίωση της ποιότητας ζωής. Εκτός από τους μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα μεγάλο ενδιαφέρον έδειξαν και οι υπόλοιποι μαθητές του σχολείου που παρακολούθησαν την τελική παρουσίαση του. Η ενασχόληση των μαθητών με την κομποστοποίηση, μια διαδικασία που δεν είναι ακόμα ιδιαίτερα διαδεδομένη, έθεσε τις βάσεις ώστε να αναλάβουν μελλοντικά ενεργό δράση ως ευαισθητοποιημένοι πολίτες σε περιβαλλοντικά ζητήματα.

Οι υπεύθυνοι καθηγητές του προγράμματος υπηρετούν όλοι στο ΕΠΑΛ Αλεξάνδρειας:

Διούδη Ειρήνη ΠΕ86

Βενιοπούλου Ολυμπία ΠΕ88.02

Στεφανάκης Μιχαήλ ΠΕ88.02