Που βρισκόμαστε σήμερα?

Περισσότερα από τριάντα χρόνια συμπληρώνονται από την «είσοδο» της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε) στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και περίπου πάνω από μια δεκαετία  συζητάμε για  τον «αναπροσανατολισμό» της προς την εκπαίδευση για την Αειφορία (Ε.Α) και τη Βιώσιμη ανάπτυξη. Νέες αφηγήσεις – ίσως ανώφελες - για να δώσουμε νόημα και περιεχόμενο σε προσπάθειες να ξεπεραστούν δήθεν ελλείψεις και διαστρεβλώσεις από προηγούμενες λύσεις. Ελιγμοί μάλλον για να προκαλούν διαδικασίες αλλαγής χωρίς να αλλάζει τίποτα. Ποιο όμως είναι το  κεντρικό διακύβευμα? Βρισκόμαστε μπροστά σε απρόβλεπτες οικολογικές καταστροφές, σε καταστροφή των ανθρώπινων σχέσεων και της σχέσης μας με τη φύση.

Τότε τι είναι θεμελιακά λανθασμένο στην εκπαίδευση μας? Μήπως και τα μοντέλα εκπαίδευσης είναι μέρος του προβλήματος?

Από την αρχή της εφαρμογής της  Π.Ε είχαμε την ελπίδα ότι η Π.Ε θα λειτουργήσει ως «πολιορκητικός κριός» σε ουσιαστικές αλλαγές στην εκπαίδευση και θα «εμποτίσει» ολόκληρο το  σχολικό πρόγραμμα, αναθεωρώντας τις κυρίαρχες αντιλήψεις του  Ανθρωποκεντρισμού, της γραμμικής αιτιότητας, των δυϊσμών, του κατατεμαχισμού της γνώσης, της έλλειψης συνεργατικότητας  και βιωματικότητας κ.α. Ωστόσο, από  τότε και μέχρι σήμερα λειτουργούμε ως «εξωτερικοί» και στο περιθώριο του εκπαιδευτικού συστήματος, έτσι που πολλοί δεν κατανοούν τι κάνουμε και γιατί το κάνουμε. Προγράμματα  Π. Ε πραγματοποιούνται  από τους  εκπαιδευτικούς έξω από το σχολικό ωράριο και το αναλυτικό πρόγραμμα, οι Υπεύθυνοι για την  Π.Ε ανά Διεύθυνση Εκπαίδευσης δε θεωρούνται  από το σύστημα, ούτε διδάσκοντες, ούτε διοικούντες, είναι στο κενό της οργανωτικής δομής της Εκπαίδευσης και τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, άτυπες εκπαιδευτικές δομές έξω από τη σχολική ζωή.

Σε εποχές με τόσο ταχέως μεταβαλλόμενες συνθήκες, οικολογικές, οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές απαιτούνται ριζικές μετατοπίσεις στις απόψεις μας  για να υπερασπιστούμε μια εκπαίδευση που  δε θα καθορίζεται μόνο από την οικονομία της αγοράς, αλλά θα ανταποκρίνεται  και στις ανάγκες της εποχής και στις προκλήσεις των καιρών. Υπάρχει εν ολίγοις μια ανάγκη πολιτιστικής στροφής που θα στηρίζεται σε μετασχηματιστικές διαδικασίες σχετικές με την αληθινή ζωή, για να μη φτάσουμε να διδάσκουμε μόνο (ήδη έχει αρχίσει) δεξιότητες επιβίωσης.

Όμως παρά την πίεση του εκπαιδευτικού συστήματος υπάρχουν πάντα πολλοί εκπαιδευτικοί  της Π.Ε που δημιουργούν συνθήκες «αληθινής – μετασχηματιστικής – διδασκαλίας» και είναι η ελπίδα στην επιθυμία των πολλών για ουσιαστικές αλλαγές στην εκπαίδευση. Στο άρθρο τους «Τα μικρά παιδιά συμμετέχουν, αποφασίζουν και δρουν για τα ζητήματα του περιβάλλοντός τους: συλλέγοντας εμπειρίες κριτικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης από το ελληνικό σχολείο», οι: Ίριδα Τσεβρένη, Μαρία Δημοπούλου, Νίκη Κοκκινοπολίτη και Ασπασία Χαρλαμπίτα μας περιγράφουν παραδείγματα κριτικού μετασχηματισμού του περιβάλλοντος μαθητών και εκπαιδευτικών  σε σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Αθήνα, ενώ αντίστοιχα ο Γιώργος Κεχριμπάρης στο άρθρο του «Η ευαισθητοποίηση των παιδιών για το περιβάλλον διαμέσου παιδαγωγικών δράσεων στη φύση και τα οφέλη στο ευ ζην τους». αναφέρεται στις περιβαλλοντικές δραστηριότητες στη φύση ώστε να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί η διαρραγείσα σχέση ανθρώπου – φύσης. Η δε Όλγα Γιαννακογεώργου σε ένα θεωρητικό άρθρο «Κριτική σκέψη – Δημιουργική σκέψη  - Συστημική σκέψη στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/ Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη»,  μας κατατοπίζει στα διαφορετικά συστήματα σκέψης που μπορούν να συμβάλλουν στην αλλαγή του παραδοσιακού σχολείου.

Στην Ενότητα δε «Περιβάλλον και Κοινωνία», δημοσιεύονται ενδιαφέροντα κείμενα για την  κλιματική αλλαγή, που είναι πια εδώ, εφόσον  έντονα, απρόβλεπτα  και επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα έχουν γίνει καθημερινή είδηση, ενώ  ο πολιτισμός του άνθρακα καλά κρατεί…

Με κεντρικό θέμα: “Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με στόχο την Αειφορία στην εποχή της Κλιματικής Αλλαγής” θα πραγματοποιηθεί το 8ο Συνέδριο της ΠΕΕΚΠΕ  στην Πάτρα στις 13-15 Μαρτίου του 2020 (Ενότητα: Ενημέρωση).

Καλωσορίζουμε τέλος, την κυκλοφορία του νέου περιοδικού της ΕΛ.Ε.ΕΤ.Π.Ε.Α με τον τίτλο: “Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία” που είναιπροσανατολισμένοστον ακαδημαϊκό/ερευνητικό χώρο.  Οι προσπάθειες όλων στο χώρο της εκπαίδευσης ενισχύονται από ένα περιοδικό με αυτόν τον προσανατολισμό, όπως και από το περιοδικό μας «για την ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝτική Εκπαίδευση», το οποίο συνεχίζουμε να εκδίδουμε με τις αρχικές επιλογές μας, επιμένοντας  δηλαδή, στην αναζήτηση της διαλεκτικής σχέσης θεωρίας και πράξης.