20 χρόνια λειτουργίας του ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού (1996-2016)

Η αποτύπωση 20 χρόνων λειτουργίας του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ελευθερίου Κορδελιού σε λίγες παραγράφους όπως απαιτεί η συγγραφή ενός άρθρου για περιοδικό είναι δύσκολη υπόθεση, γιατί είναι δύσκολο να αποφασίσεις τι να επιλέξεις και τι να αφήσεις, για να δημιουργήσεις μια εικόνα 20 χρόνων δημιουργικής προσφοράς ενός ζωντανού θεσμού, που στόχος του είναι να προάγει την εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία και με αυτόν τον τρόπο να συμβάλλει στην πορεία προς ένα βιώσιμο / αειφορικό μέλλον. Ένα μέλλον στο οποίο οι άνθρωποι έχουν συνείδηση των επιπτώσεών τους στον πλανήτη, της ανάγκης για κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη και αναλαμβάνουν την ευθύνη ατομικά αλλά και συλλογικά για την βελτίωσή του.

Ξεκινώντας από το κύριο έργο του ΚΠΕ που προσδιορίζεται από τα προγράμματά του, συλλογικά δημιουργήματα όλων των Παιδαγωγικών Ομάδων που το υπηρέτησαν, η θέση του ΚΠΕ σε μια μεγάλη πόλη όπως η Θεσσαλονίκη εμπότισε τη θεματική των προγραμμάτων του. Από το πρώτο πρόγραμμα «Από τις πόλεις του κόσμου, στην πόλη μας, στη γειτονιά μας» δίνεται το στίγμα της εκπαίδευσης για την αστική αειφορία που εμπεριέχει τόσο την ποιότητα ζωής σε μια πόλη όσο και την μείωση των επιπτώσεών της στο περιβάλλον έξω από τα όριά της. Στο πέρασμα του χρόνου τα προγράμματα εμπλουτίστηκαν θεματικά εξετάζοντας τη βιομηχανία, το νερό, τον θερμαλισμό, τα απορρίμματα, την ενέργεια, την κατανάλωση, τους ελεύθερους χώρους, το δάσος διατηρώντας πάντα την εστίασή τους στο περιβάλλον της πόλης. Τα αρχικά προγράμματα μετεξελίχθηκαν για να φτάσουμε στο δημοφιλέστερο ίσως πρόγραμμα του ΚΠΕ το «Θεσσαλονίκη Βιώσιμη Πόλη» που εξειδικεύεται πλέον και σε διάφορες περιοχές της πόλης όπως το Ντεπώ, και το Ελευθέριο. Τα 14 προγράμματα που προσφέρει σήμερα το ΚΠΕ για υλοποίηση στις σχολικές ομάδες αφορούν όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης από τα νηπιαγωγεία ως τα λύκεια, υλοποιούνται μέσα στους χώρους του ΚΠΕ αλλά και έξω από αυτό, αξιοποιώντας την ίδια την πόλη και τους θεσμούς που ρυθμίζουν την ζωή σε αυτήν ως πεδίο εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία. Παράλληλα αποτελούν την πρότασή μας για τον τρόπο υλοποίησης παρόμοιων προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία.

Τα δίκτυά μας, τοπικά και εθνικά, λειτούργησαν ως πλαίσιο συνεργασίας και συμμετοχής περιβαλλοντικών ομάδων και φορέων της κοινωνίας, σφυρηλατώντας κοινές εμπειρίες δράσης. Ξεκινήσαμε με τοπικά δίκτυα για τα απορρίμματα, τη μέριμνα των ζώων, την τοπική ιστορία και τη βιομηχανική κληρονομιά, τα απορρίμματα, την ανακύκλωση τηγανελαίων και τον ενεργό πολίτη στη γειτονιά, για να προχωρήσουμε στην συνέχεια στο συντονισμό εθνικών θεματικών δικτύων για την αειφορική διαχείριση του νερού, τον θερμαλισμό και την βιώσιμη πόλη.

Μαθητές προερχόμενοι απ’ όλες τις γωνιές της Ελλάδας γέμισαν με τις φωνές και τα γέλια τους φιλόξενους χώρους του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Ελευθερίου Κορδελιού, την πρώτη στέγη που φιλοξένησε το ΚΠΕ από το 1996 ως το 2000 και το βιοκλιματικό κτίριο που κτίστηκε ειδικά για να στεγάσει το ΚΠΕ από το 2000 και μετά. Στα 20 χρόνια λειτουργίας του ΚΠΕ περισσότεροι από 38 χιλιάδες μαθητές συμμετείχαν στα προγράμματα του και περισσότεροι από 20 χιλιάδες μαθητές στα εθνικά δίκτυα που συντονίζει.

Η επιμόρφωση είναι ο δεύτερος σημαντικός τομέας της δράσης του ΚΠΕ. Σεμινάρια, ημερίδες, εκδηλώσεις αλλά και συνέδρια μας έδωσαν τη δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή αυτά τα 20 χρόνια με περίπου 10.000 συνάδελφους εκπαιδευτικούς (3.198 μας επισκέφτηκαν μαζί με τους μαθητές τους, 1524 συμμετείχαν σε εθνικά θεματικά δίκτυα και 5.189 συμμετείχαν σε επιμορφωτικά σεμινάρια). Ειδικότερα, από τους 5.189 εκπαιδευτικούς που επιμορφώθηκαν, 2.864 προερχόταν από την πρωτοβάθμια και 2.325 από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ανταλλάσσοντας γνώσεις και πληροφορίες, συζητώντας μαζί τους την πράξη στο ίδιο το πεδίο, βιώνοντας μια ζεστή συναδελφική σχέση, το ΚΠΕ επιδίωξε στους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν και είχαν ήδη το μεράκι, τον ζήλο και το πάθος, να δώσει έμπνευση διευρύνοντας τις μεθοδολογικές και θεματικές προσεγγίσεις τους και προσφέροντάς τρόπους οργάνωσης και αποτελεσματικής αξιοποίησης της δουλειάς τους στον επίπονο στίβο της καθημερινής εκπαιδευτικής πραγματικότητας.

Οι 24 εκδόσεις μας, που αφορούν αυστηρά παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού,  παρουσιάζουν γλαφυρά στο διάβα των 20 χρόνων τις γόνιμες ζυμώσεις που οδήγησαν στο σχεδιασμό, την πειραματική εφαρμογή και την υλοποίησή των προγραμμάτων μας με τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς που μας επισκέφτηκαν ή συμμετείχαν στα δίκτυα και τις επιμορφωτικές δράσεις μας. Επιδιώκουμε να αποτελούν εργαλεία τόσο για εμάς όσο και για τους συναδέλφους που υλοποιούν προγράμματα στο σχολείο. Όλες οι εκδόσεις μας είναι διαθέσιμες και σε ψηφιακή μορφή στην ιστοσελίδα του ΚΠΕ http://www.kpe-thess.gr/ .

Οι συνεργασίες μας, τοπικές και διεθνείς, με ΟΤΑ, κρατικούς φορείς και ΜΚΟ, με σχολεία και Πανεπιστήμια, με Εφορείες Αρχαιοτήτων και Μουσεία, με Πνευματικά και Πολιτιστικά Κέντρα και διεθνείς ενώσεις, με επαγγελματικές οργανώσεις και επιστημονικές ενώσεις φανερώνουν την ιδιαίτερη αξία που έχει για το ΚΠΕ η συνεργασία, συστατική αρχή της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης μαζί με την αλληλεγγύη και τη συμμετοχή. Σε μεγάλες εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης που διοργάνωσε ή συμμετείχε το ΚΠΕ εκτιμούμε ότι συμμετείχαν περισσότερα από  45.000 άτομα εκ των οποίων περισσότερα από τα μισά ήταν πάλι μαθητές.

Άξια αναφοράς είναι και η συμβολή του ΚΠΕ στο χώρο της έρευνας για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Σε πείσμα του περιορισμένου χρόνου εξαιτίας των πολυσχιδών του δραστηριοτήτων, που δεν μας επέτρεψε να συμβάλλουμε όσο θα θέλαμε και θα μπορούσαμε στον τομέα αυτό, υλοποιήθηκαν λίγες κατά τη γνώμη μας έρευνες ενώ έγιναν σημαντικός αριθμός εισηγήσεων σε σχετικά συνέδρια.

Με συνεργατικό τρόπο, συνθέτοντας τη γνώση με το βίωμα και αναδεικνύοντας τα κρίσιμα ερωτήματα που μας βοηθούν να προσεγγίσουμε κριτικά τον κόσμο γύρω μας, υποδεχτήκαμε μαθητές και εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων με τις αλλαγές των χρόνων να αποτυπώνονται τόσο στα ίδια τα προγράμματά μας, όσο και στον τρόπο υλοποίησής τους. Ζωντανός χώρος το ΚΠΕ το αποδεικνύει θαυμαστά με τη φαντασία και δημιουργικότητα των παιδαγωγικών ομάδων που το συναποτελούν κάθε φορά. Οι εκπαιδευτικοί που υπηρέτησαν στην εκάστοτε παιδαγωγική ομάδα του ΚΠΕ ανεξαρτήτως ειδικότητας και βαθμίδας συνεργάστηκαν για να δημιουργήσουν ένα έργο που φαίνεται να έχει εμποτιστεί τόσο από την παρακολούθηση των διεθνών εξελίξεων του θεσμού της εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία αλλά και τις εκάστοτε ατομικές και εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρίες των μεμονωμένων μελών. Οι εκπαιδευτικοί που υπηρέτησαν στο ΚΠΕ, άντλησαν θεωρίες, ιδέες, πρακτικές από τη διεθνή βιβλιογραφία, προσπαθώντας να τις ενσωματώσουν λειτουργικά στην εκπαιδευτική πραγματικότητα του ΚΠΕ και προχώρησαν στην ανανέωση της πράξης και του παιδαγωγικού του λόγου, που αποτελεί την δική του συμβολή στην περιβαλλοντική εκπαίδευση στην χώρα μας.

Η συμπλήρωση των 20 χρόνων λειτουργίας του ΚΠΕ συνέπεσε με την ανακοίνωση για την ίδρυση ενός νέου ΚΠΕ στη Θεσσαλονίκη. Η πρόταση για την ίδρυση περισσοτέρων του ενός ΚΠΕ στις μεγάλες αστικές περιοχές της χώρας είχε διατυπωθεί από πολλούς μελετητές του θεσμού εδώ και πολλά χρόνια. Η παρούσα Παιδαγωγική Ομάδα του ΚΠΕ ανέδειξε και τεκμηρίωσε με πολλούς τρόπους την ανάγκη για υποστήριξη μιας από τις μεγαλύτερες εκπαιδευτικές κοινότητες της χώρας όπως αυτής της Θεσσαλονίκης, με τη λειτουργία ενός δεύτερου ΚΠΕ. Αυτή θεωρούμε πως είναι η καλύτερη δυνατή εξέλιξη για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην πόλη μας και ευχόμαστε να γιορτάσουμε τα εγκαίνια του νέου ΚΠΕ το συντομότερο δυνατό.

20 χρόνια γεμάτα εμπειρίες και δημιουργικότητα στην διάρκεια των οποίων οι εκπαιδευτικοί που υπηρέτησαν στο ΚΠΕ έδωσαν ότι καλύτερο μπορούσαν υπό τις συνθήκες που επικρατούσαν σε κάθε περίοδο και ανέπτυξαν σχέσεις ζωής και συνεργασίας με την εκπαιδευτική κοινότητα και το περιβάλλον της. Ευχόμαστε η πορεία αυτή να συνεχιστεί γιατί όσα ονειρευόμαστε να γίνουν είναι πολύ περισσότερα από όσα έχουν γίνει.

Στις 21 Ιουνίου 2016 το ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου οργάνωσε μια εκδήλωση, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 20 χρόνων λειτουργίας του ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού. Σκοπός της εκδήλωσης ήταν να παρουσιαστεί το έργο του ΚΠΕ στα 20 χρόνια της λειτουργίας του, να προβληθεί το ντοκιμαντέρ «για 20 χρόνια» που γύρισε η συνάδελφος Δέσποινα Σουβατζή και τέλος να τιμηθούν οι εκπαιδευτικοί που υπηρέτησαν στο ΚΠΕ καθώς και όσοι συνέβαλαν με τις ενέργειές  τους στην ίδρυση και την άρτια λειτουργία του θεσμού, με την απονομή ενός χαρακτικού που δημιούργησε ειδικά για την περίσταση ο Στάθης Κονιδάρης, συνάδελφος εκπαιδευτικός που υπηρέτησε στο ΚΠΕ. Ευχαριστούμε  όσους μας τίμησαν με την παρουσία τους εκείνη τη μέρα (εκπαιδευτικούς, εκπροσώπους φορέων και εθελοντές) και ιδιαιτέρως τον Στάθη Κονιδάρη και την Δέσποινα Σουβατζή.

Στον σύνδεσμο https://padlet.com/kpekordeliou/20xronia μπορεί όποιος ενδιαφέρεται να δει τον ψηφιακό «τοίχο» για τα 20 χρόνια του ΚΠΕ με τίτλο «Το ΚΠΕ και εγώ» που «κτίστηκε» με λέξεις, σκέψεις, εμπειρίες, συναισθήματα, ιστορίες και φωτογραφίες από τη σχέση των εκπαιδευτικών και των συνεργατών με το ΚΠΕ.