Κλιματική δικαιοσύνη. Προοπτικές για την κλιματική κρίση και την κοινωνική αλλαγή, του Brian Tokar

Μετάφραση: Σταύρος Καραγεωργάκης

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Γεωργόπουλος, Ελίζα Κολοβού

Η παγκόσμια υπερθέρμανση και η συνεπαγόμενη κλιματική κρίση και οι συνέπειές της είναι γεγονός και αποτελούν ίσως τη μεγαλύτερη οικολογική πρόκληση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα. Είναι, επίσης, γεγονός ότι οι αιτίες γι αυτή την υπερθέρμανση βρίσκονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Είναι, όμως, όλοι εξίσου υπεύθυνοι γι αυτήν; Ή μήπως οι χώρες του Νότου οι οποίες βιώνουν περισσότερο από όλους τα καταστροφικά αποτελέσματα της κλιματικής κρίσης είναι λιγότερο υπεύθυνες από εκείνες του βιομηχανικού βορρά, οι οποίες εκπέμπουν δυσανάλογα μεγαλύτερες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου;

Ποιος είναι ο ρόλος των κινημάτων σήμερα και ποια τα αποτελέσματα των διασκέψεων για το κλίμα;

Τα παραπάνω ζητήματα και ερωτήματα μεταξύ άλλων διαπραγματεύεται ο συγγραφέας Μπράιαν Τόκαρ, ακτιβιστής ο ίδιος από τη δεκαετία του 1970 σε διάφορα κινήματα στην Αμερική και διευθυντής σήμερα στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Οικολογίας που είχε ιδρύσει ο Μάρεϊ Μπούκτσιν στο Βερμόντ των Η.Π.Α. Κεντρικό θέμα στο βιβλίο του είναι η ριζοσπαστική, μετασχηματιστική προοπτική της κλιματικής δικαιοσύνης, ένα θέμα το οποίο για πρώτη φορά, εν όψει της συνόδου της Κοπεγχάγης, κάποιοι άρχισαν να αναδεικνύουν και να δραστηριοποιούνται σε παγκόσμια κλίμακα. Όπως γράφει ο ίδιος στον πρόλογο για την ελληνική έκδοση «η κλιματική δικαιοσύνη προβάλλει τις φωνές των κοινοτήτων που είναι στην πρώτη γραμμή και αντιμετωπίζουν τις χειρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή αυτών που συμβάλλουν ελάχιστα στις εκπομπές αερίων». Τα κινήματα για την κλιματική δικαιοσύνη μέσα από την ποικιλία των προοπτικών και στρατηγικών επαναφέρουν τα ριζοσπαστικά μηνύματα του οικολογικού κινήματος και ξαναβάζουν όλα τα ζητήματα σε σχέση με τη δίκαιη κατανομή, τη χρήση της ενέργειας, την αγροτική μεταρρύθμιση , τις συμμετοχικές πολιτικές.

Στο βιβλίο ο συγγραφέας βοηθά τον αναγνώστη να καταλάβει για ποιους λόγους οι μεγάλες διασκέψεις κορυφής για το κλίμα μολονότι εξαιρετικά σημαντικές απέτυχαν να αναλάβουν αποφασιστική δράση. Υπάρχει όμως ελπίδα; Κατά πόσο αυτό το αναδυόμενο κίνημα της κλιματικής δικαιοσύνης θα καταφέρει να γεφυρώσει τις πολιτικές διαφορές ανάμεσα στο Βορρά και στο Νότο, ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς. Η απάντηση δε μπορεί παρά να βρίσκεται στο πλαίσιο μιας νέας πολιτικής που θα δίνει εξουσία στους πολίτες και θα ευνοεί την παγκόσμια αλληλεγγύη. «Η μεγαλύτερη ελπίδα του κινήματος ίσως» λέει ο συγγραφέας, «είναι ο συνδυασμός της αυξανόμενης μαχητικότητας στον Βορρά και η αυξανόμενη διεθνής προβολή των αγώνων στον Νότο».

Οι ενδιαφερόμενοι για την περιβαλλοντική εκπαίδευση και την εκπαίδευση για την αειφορία στο βιβλίο αυτό θα βρούν προβληματισμούς για να εμπλουτίσουν και να δώσουν νέες διαστάσεις στα σχολικά τους προγράμματα, ιδιαίτερα εάν θέλουν να βοηθήσουν τους νέους ανθρώπους να κατανοήσουν ότι οι επιλογές μας σχετικά με τον τρόπο ζωής μπορεί να έχουν καταστροφικές ή όχι συνέπειες για τις μελλοντικές γενιές.

Βέτα Τσαλίκη