Σχολικοί – Αστικοί κήποι: Γιατί και πώς. ΚΠΕ Δραπετσώνας & Τροιζήνας - Μεθάνων

Τα τελευταία χρόνια ένα θέμα που εμφανίζεται ολοένα και πιο συχνά στα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων είναι ο σχολικός κήπος. Το θέμα αυτό αναδύθηκε από τα ενδιαφέροντα των σχολικών ομάδων χωρίς να υπάρχει καμία κεντρική οδηγία ή σχετικό αφιερωματικό έτος και συναντάται τόσο σε σχολεία της περιφέρειας όσο και σε σχολεία των αστικών κέντρων. Η εξάπλωση των σχολικών κήπων συνέπεσε με την παράλληλη ανάπτυξη της αστικής καλλιέργειας με τη μορφή δημοτικών και συλλογικών λαχανόκηπων. Ως εκ τούτου το ενδιαφέρον, αλλά και οι ανάγκες για επιμόρφωση και ενημέρωση τόσο από τη μεριά των εκπαιδευτικών όσο και των απλών πολιτών είναι ιδιαίτερα αυξημένο.

Το ΚΔΒΜΠΑ Δραπετσώνας αφιέρωσε τις περισσότερες επιμορφωτικές δράσεις της σχολικής χρονιάς 2013-14 στην υποστήριξη εκπαιδευτικών και πολιτών σε θέματα σχετικά με την αστική καλλιέργεια (αναλυτικά οι συγκεκριμένες δράσεις έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΚΔΒΜΠΑ Δραπετσώνας: www.kpedrapetsonas.gr). Οι συνεργασίες που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο των

επιμορφωτικών σεμιναρίων και η συμβολή πολλών ανθρώπων με πολλές και διαφορετικές ιδέες γύρω από το θέμα συσσώρευσαν ένα υλικό εστιασμένο στο ζήτημα των αστικών σχολικών κήπων. Ταυτόχρονα η διαπιστωμένη έλλειψη ενός πολυσυλλεκτικού υλικού γύρω από τους σχολικούς και αστικούς κήπους οδήγησε στην ανάγκη συγκέντρωσης της συμβολής όλων των συνεργατών μας στα σεμινάρια του Κέντρου στον παρόντα συλλογικό τόμο.

Το κίνημα της αστικής καλλιέργειας και ειδικότερα των δημοτικών λαχανόκηπων μας δίνει την ευρύτερη εικόνα μέσα από την οποία εντάσσονται και οι σχολικοί κήποι. Η ιστορική εξέλιξη των αστικών κήπων με εντονότερη την παρουσία τους σε περιόδους οικονομικής κρίσης, αλλά και η ερευνητική προσέγγιση των σύγχρονων αστικών λαχανόκηπων συμβάλει στην κατανόηση των κινήτρων και των αντιλήψεων που έχουν οι καλλιεργητές που εμπλέκονται σε τέτοια εγχειρήματα (Ανθοπούλου και Παρταλίδου). Στη συνέχεια η ιστορική εξέλιξη των σχολικών κήπων, αλλά και η δυνατότητα ανάπτυξης μιας αειφόρου σχολικής κοινότητας με επίκεντρο και αφετηρία το σχολικό κήπο εξετάζεται ολιστικά σε πολλαπλά επίπεδα που αφορούν την παιδαγωγική διάσταση, την κοινωνική οργάνωση, αλλά και τις τεχνικές υποδομές του σχολείου (Δ. Σωτηροπούλου).

Ακολουθεί μια πληθώρα προτάσεων για τα είδη των φυτών που είναι κατάλληλα για το σχολικό κήπο ανάλογα με τις συνθήκες, αλλά και τις ανάγκες της σχολικής αυλής στην οποία βρίσκεται ο κήπος (Ειρ. Βαλλιανάτου).

Η επόμενη ενότητα αφορά διδακτικές εφαρμογές με θέμα το σχολικό κήπο. Ξεκινώντας από τη γενικότερη αναδιαμόρφωση της σχολικής αυλής με αφετηρία τη διαμόρφωση του κήπου (Π. Μάναλης) και συνεχίζοντας με διδακτικές δραστηριότητες, δράσεις και εφαρμογές που μπορούν να υλοποιηθούν με αφορμή το σχολικό κήπο (Α. Αθανασόπουλος – Π. Τραγαζίκης). Οι δύο επόμενες εργασίες αποτελούν προτάσεις για ολοκληρωμένο σχεδιασμό ενός προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με θέμα το σχολικό κήπο με βάση τις αρχές της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία. (Βίγκου-Γκότζος-Κοσκολιού και Μπαζίγου-Ιωάννου). Οι προτεινόμενοι σχεδιασμοί θα πρέπει να θεωρηθούν ως μακροδομές προγραμμάτων στις οποίες θα μπορούσαν να ενσωματωθούν διάφορες δραστηριότητες που προτείνονται από άλλους συγγραφείς.

Η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει πρακτικές δράσεις οι οποίες θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την κατασκευή και λειτουργία του κήπου. Η πρακτική της κομποστοποίησης τεκμηριώνεται θεωρητικά (Π. Τσιμάκη), συνδέεται με το μείζον  ζήτημα της πρόληψης μεγάλου μέρους των οικιακών αποβλήτων με παραδείγματα καλής πρακτικής από την Ελλάδα και άλλες χώρες (Σμ. Βασιλοπούλου) και τέλος αποτελεί το θέμα φύλλων εργασίας τα οποία θα βοηθήσουν τουςμαθητές/-τριες να ανακαλύψουν τα μυστικά της και να φτιάξουν το δικό τους κομπόστ για τον κήπο τους (Σμ. Βασιλοπούλου). Η κατασκευή βραχόκηπου στο σχολικό κήπο περιγράφεται αναλυτικά και αποτελεί μια ιδέα τόσο πρακτική όσο και εικαστική για το σχολικό χώρο (Π. Τσιμάκη). Διάφορες κατασκευές από ανακυκλώσιμα υλικά οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες του κήπου δίνουν λύσεις οικονομικές, αλλά ταυτόχρονα αποτελούν και παράδειγμα για την επαναχρησιμοποίηση υλικών που σε διαφορετική περίπτωση θα κατέληγαν στα σκουπίδια (Τσίγκου-Χανδρινού).

Η τελευταία ενότητα αποτελεί μια επισκόπηση εκπαιδευτικού υλικού για τους σχολικούς κήπους (Α. Τσίγκου), αλλά και έργων παιδικής λογοτεχνίας (Μ. Δημοπούλου).

Το υλικό που περιέχει ο συλλογικός τόμος στοχεύει στην υποστήριξη των εκπαιδευτικών αλλά και των πολιτών οι οποίοι θα ήθελαν να εμπλακούν στη διαδικασία της αστικής καλλιέργειας. Περιέχει θεωρητικές προσεγγίσεις, παιδαγωγικές εφαρμογές, πρακτικές ιδέες και προτάσεις από διαφορετικούς συγγραφείς οι οποίοι δίνουν τη δική τους οπτική στο κάθε θέμα. Οι αναγνώστες του τόμου θα επιλέξουν ανάλογα με τα ενδιαφέροντα τους και θα προσαρμόσουν στις δικές τους ανάγκες όλο το υλικό.

Το βιβλίο βρίσκεται αναρτημένο στον παρακάτω σύνδεσμο:  http://www.kpedrapetsonas.gr/pdf-files/entypa/entypo_2014_sxolikoi-astikoi_kipoi.pdf