εκπαίδευση βασισμένη στον τόπο

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση της ερευνητικής μεθόδου της Έρευνας – Δράσης στο πεδίο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Με αφορμή την πρόσφατη ολοκλήρωση της διδακτορικής διατριβής της δεύτερης συγγραφέως, μια έρευνα δράση σχετικά με τη διερεύνηση των επιδράσεων ενός προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης βασισμένης στον τόπο σε μαθητές και εκπαιδευτικούς, επιχειρήσαμε να σκιαγραφήσουμε πως έχει εφαρμοστεί η Ερευνα Δράση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στη χώρα μας.

Με αφορμή το τραγικό γεγονός της πλημμύρας της 15-11-2017 που κατέστρεψε τις υποδομές της Μάνδρας και άφησε πίσω του ανθρώπινα θύματα, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ένα πολύμηνο πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης από τρεις εκπαιδευτικούς του 4ου Δ.Σ. Ελευσίνας σε συνεργασία με την αρμόδια Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Οι μαθητές της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης, που πήραν μέρος στο πρόγραμμα, είχαν βιώσει έντονα τις επιπτώσεις του πλημμυρικού φαινομένου, καθώς οι χείμαρροι της Μάνδρας εκβάλλουν στον Κόλπο της Ελευσίνας, διερχόμενοι μέσα από τσιμεντένιο αγωγό κατασκευασμένο πολύ κοντά στο σχολείο των μαθητών.Το πολύμηνο πρόγραμμα σχεδιάστηκε με τη μέθοδο της Συστημικής του Παρατηρητή. Στο παρόν άρθρο αναλύονται τα αποτελέσματα δύο παιδαγωγικών δραστηριοτήτων που επιλέχθηκαν από ολόκληρο το πρόγραμμα με στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων και τη διατύπωση προτάσεων όσον αφορά α) την επιλογή μεθόδων και διδακτικών τεχνικών σε περιβαλλοντικά προγράμματα που αφορούν δύσκολα ζητήματα του τοπικού περιβάλλοντος, β) το ρόλο της τέχνης στην συναισθηματική αποφόρτιση μετά από ένα συνταρακτικό γεγονός, γ) την αξία της βιωματικής μάθησης για την κατανόηση μιας φυσικής καταστροφής και δ) κατ’ επέκταση την ενδυνάμωση της συναισθηματικής εμπλοκής των μαθητών στα τοπικά περιβαλλοντικά προβλήματα ώστε να οδηγηθούν σε ανάληψη δράσης για την επίλυσή τους.

Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να αναδείξει τις δυνατότητες που παρουσιάζει η αξιοποίηση της έρευνας δράσης στο πλαίσιο μιας περιβαλλοντικής εκπαίδευσης εστιασμένης στη συμμετοχή και τη χειραφέτηση και βασισμένης στον τόπο, που ενθαρρύνει τα παιδιά να διερευνήσουν και να συμμετέχουν στη βελτίωση ζητημάτων του άμεσου περιβάλλοντός τους. Πάνω σε αυτή τη βάση υλοποιήθηκε πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με τη χρήση της έρευνας δράσης σε παιδικό σταθμό του Βόλου, με τη συμμετοχή των μικρών παιδιών και των εκπαιδευτικών του σχολείου, με επίκεντρο τη βελτίωση της σχολικής αυλής.